«Η ΑΓΑΠΗ ΑΡΓΗΣΕ ΜΙΑ ΜΕΡΑ», μια συγκλονιστική παράσταση με σπαρακτικές ερμηνείες.

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

 

Πρεμιέρα το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου στη Μονή Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη για το εμβληματικό έργο «Η ΑΓΑΠΗ ΑΡΓΗΣΕ ΜΙΑ ΜΕΡΑ» της αντισυμβατικής συγγραφέως Λιλής Ζωγράφου, από το  Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1994 και προκάλεσε τότε μεγάλη αίσθηση.

 Η αυστηρά πατριαρχική οικογένεια Φτενούδου ζει σε ένα χωριό της Κρήτης την εποχή του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου. Η μητέρα και οι πέντε κόρες της υποφέρουν  κάτω από έναν αυστηρό και καταπιεστικό πατέρα. Η Εριφύλη είναι η καλόκαρδη, δίκαιη και στοργική μητέρα που νοιάζεται εξίσου για όλα τα παιδιά της, αλλά που ατύχησε στο γάμο και δεν γνώρισε ποτέ τον έρωτα. Η Ασπασία, η μεγάλη κόρη, κακιά και αυταρχική που ζηλεύει τις μικρότερες. Η Αικατερίνη, η δασκάλα πού θα κάνει την επανάσταση της και θα κλεφτεί με ένα δάσκαλο και η Εργίνη, εγκλωβισμένη στο αρρωστημένο οικογενειακό περιβάλλον από το οποίο δεν θα καταφέρει ποτέ να ξεφύγει. Η Πηνελόπη, φαίνεται πως γεννήθηκε με κάποια παραμόρφωση και κάποια καθυστέρηση και συχνά την κακομεταχειρίζονται, την κρύβουν στο υπόγειο και την αποκαλούν το τέρας. Τέλος η Ερατώ, η μικρότερη και ομορφότερη, μια πραγματική επαναστάτρια που ζει έξω από συμβάσεις και  μπροστά από την εποχή της, αναζητεί τον έρωτα και την ευτυχία με όλη της την καρδιά.

 Και  η Ερατώ, μόλις 15 ετών ερωτεύεται έναν ιταλό φαντάρο  που έχει καταφύγει στο υπόγειο του σπιτιού τους για να κρυφτεί . Το μικρό κορίτσι μένει έγκυος, ενώ ο πατέρας της οικογένειας πεθαίνει ξαφνικά. Στο  εξής η μητέρα θα διαχειρίζεται πλέον τις καταστάσεις και η Ερατώ γεννά την Αμαλία, ενώ ο φαντάρος φυγαδεύεται στο βουνό. Δυστυχώς η μητέρα Εριφύλη πεθαίνει και αυτή και τα ηνία  παίρνει η μεγαλύτερη αδελφή, η φθονερή και κακούργα Ασπασία που κάνει τη ζωή των αδερφών της μία πραγματική κόλαση. Τι θα απογίνει  άραγε ο παράφορος έρωτας των δύο νεαρών παιδιών μα και πώς θα προχωρήσει η ζωή των υπόλοιπων αδερφών, που η Ασπασία τις αποκλείει από κάθε δικαίωμα στην ευτυχία; Ποιο θα είναι το μέλλον τους μα και το μέλλον της μικρής Αμαλίας;

Θα ξεκινήσω με την εξαιρετική θεατρική διασκευή του έργου που έκανε η Ροδή Στεφανίδου σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Ένκε Φεζολλάρι. Είναι πραγματικά τόσο αντιπροσωπευτική, τόσο εύστοχη, περιεκτική, τολμηρή και καυστική ταυτόχρονα και εστιάζει με απόλυτη επιτυχία στην έμφυλη βία ψυχική και σωματική, σε όλη την κακομεταχείριση και καταπίεση που δέχεται η γυναίκα από τον άνδρα, τον πατέρα ή τον σύντροφο μα και από τη γυναίκα κάποιες φορές, που εδώ είναι η μεγάλη αδερφή. Έτσι, παίρνουμε ένα έργο που σε περίπου δύο ώρες, άλλοτε με αφήγηση και άλλοτε με δραματοποίηση καταφέρνει να αποδώσει έξοχα όχι μόνο την πλοκή αλλά και την αρρωστημένη κοινωνία, την γυναίκα θύμα στα χέρια του κάθε αρσενικού. Και το έργο φαντάζει εξαιρετικά επίκαιρο καθώς μας θυμίζει τις περιπτώσεις  της έμφυλης βίας που καθημερινά ακούμε από την τηλεόραση ή βλέπουμε στη διπλανή μας πόρτα. Ας αφιερωθεί λοιπόν αυτή η παράσταση σε κάθε γυναίκα που έχει υποφέρει μα και σε κάθε γυναίκα που επαναστατεί διεκδικώντας την ευτυχία, τον έρωτα την ελευθερία και τη χαρά στη ζωή.

Ο σκηνοθέτης Ένκε Φεζολλάρι αποφασίζει όλοι οι ρόλοι, αντρικοί και γυναικείοι να ερμηνεύονται από γυναίκες και έτσι το γυναικείο φύλο, η πολύπαθη γυναίκα και τα βάσανα της μπαίνουν ακόμη περισσότερο στο επίκεντρο. Ο σκηνοθέτης με τον τρόπο αυτό παραπέμπει και στο υπέροχο έργο του Λόρκα ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΜΠΕΡΝΑΝΤΑ ΑΛΜΠΑ, όπου επίσης  γυναίκες βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις. Οι επτά ηρωίδες κινούνται λιτά στη σκηνή και χρησιμοποιούν λίγα επιπλέον σκηνικά στοιχεία, όπως ρούχα ή κάποια πιατικά, ενώ κυρίαρχη θέση έχουν οι λεκάνες που μπαίνουν και  βγαίνουν συνεχώς για να ξεπλύνουν λες με νερό τις ηρωίδες από την κακή τους τύχη ή και να εξαγνίσουν με χοές τα ταλαίπωρα κορμιά τους.

Οι γυναίκες είναι όλες ντυμένες στα μαύρα με κομψά κοστούμια κατασκευασμένα με διακριτικά διακοσμητικά στοιχεία, ώστε να ξεχωρίζει η κάθε μία από τις άλλες, ενώ κοινό χαρακτηριστικό τους είναι το μαύρο χρώμα μιας και μαύρη είναι όλη τους η ζωή. Το σκηνικό στο βάθος είναι μια κομψή, διακοσμημένη κατασκευή με έξι παράθυρα και μία πόρτα στο κέντρο. Μπροστά από την πόρτα υπάρχει μια πυκνή μετακινούμενη καγκελόπορτα που τα σίδερά της συμβολίζουν την αιώνια φυλακή στην οποία είναι ασφυκτικά κλεισμένες οι ηρωίδες. Τα σκηνικά και τα κοστούμια επιμελήθηκε η Δανάη Πανά.

 Αυτό όμως στο οποίο θα πρέπει πραγματικά να σταθούμε σχολιάζοντας αυτή την παράσταση είναι οι εξαιρετικές ερμηνείες όλων ανεξαιρέτως των ηθοποιών. Η Άννη Τσολακίδου στο ρόλο της μητέρας,  πόσο επιτυχημένα καταφέρνει και φέρει στο πρόσωπό της την καλοσύνη και τη στοργή μα και το νοιάξιμο και την ευθύνη που έχει για τα παιδιά της, ένα καθαρό πρόσωπο που αντανακλά την έγνοια. Τι να πω για την Μαρία Χατζηϊωαννίδου στο ρόλο της Ασπασίας! Σε δευτερόλεπτα μεταμορφώνεται, φουντώνει, κοκκινίζει, εξίσταται, το σώμα της πάλλεται πέρα δώθε και καταφέρνει να γίνεται πραγματικά τόσο  κακιά, που αφήνει άφωνους στους θεατές. Ας έρθουμε τώρα στην τρυφερή και γλυκύτατη Υρώ Λούπη,  που ενσαρκώνει την πρωταγωνίστρια Ερατώ σαν ένα  φωτεινό πλάσμα, μία κοπέλα μπροστά από την εποχή της με έντονα τα συναισθήματα της, από τον έρωτα και τον ενθουσιασμό μέχρι τον πόνο και τον αποτροπιασμό για τα δυσάρεστα που βιώνει  στη ζωή της. Η Πολυξένη Σπυροπούλου στο δεύτερο μέρος του έργου γίνεται πρωταγωνίστρια και ενσαρκώνει μία καταπληκτική Αμαλία,  που ξεχωρίζει και  αποτυπώνει στο πρόσωπό της το πλήθος των συναισθημάτων που την ταλανίζουν. Μαζί και η Ιωάννα Παγιατάκη στο ρόλο της Πηνελόπης καταφέρνει να μεταμορφωθεί μαγικά και με ακρίβεια στο παραμελημένο πλάσμα που καλείται να υποδυθεί. Η Δανάη Σταματοπούλου στο ρόλο της Αικατερίνης είναι σοβαρή, στιβαρή και πειστική,  ενώ διεκπεραιώνει άριστα και τους υπόλοιπους ρόλους που της ανατίθενται. Πολύ καλή και πιο εύθραυστη η Λίλιαν Παλάντζα στο ρόλο της Εργίνης και στους υπόλοιπους ρόλους. Ναι, αυτά τα κορίτσια δεν υποδύονται, ζουν τους ρόλους τους και γίνονται ένα με τις ηρωίδες. Η ερμηνείες τους καθηλώνουν και υποκλινόμαστε σε αυτές.

 Θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε τους φωτισμούς της Σεμίνας Παπαλεξανδροπούλου και το πόσο καταλυτικό ρόλο παίζουν στην παράσταση, καθώς είναι ίσως το μόνο φως το οποίο επιτρέπεται να μπει στη ζωή των ηρωίδων. Τέλος, και η μουσική του Κωνσταντίνου Ευαγγελίδη συνδράμει σε καίρια σημεία ώστε να ολοκληρώσει την αρτιότητα του έργου. Συμπερασματικά πρόκειται για μία συγκλονιστική παράσταση με σπαρακτικές ερμηνείες, μια μεγάλη επιτυχία  για το Κρατικό Θέατρο και το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης που πρέπει να δείτε!

 

Συντελεστές:

Διασκευή- Δραματουργική επεξεργασία: Ροδή Στεφανίδου, Ένκε Φεζολλάρι

Σκηνοθεσία: Ένκε Φεζολλάρι

Σκηνικά-κοστούμια: Δαναη Πανά

Μουσική: Κωνσταντίνος Ευαγγελίδης

Φωτισμοί: Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου 

Βίντεο: Άντα Λιακου

Βοηθός Σκηνοθέτη: Χριστόφορος Μαριάδης

Οργάνωση Παραγωγής (ΚΘΒΕ): Ηλίας Κοτόπουλος

Φωτογραφίες: Mike Rafail | That long black cloud

 

Διανομή:

Υρώ Λούπη(Ερατώ, Τονίνο), Ιωάννα Παγιατάκη Πηνελόπη, Ηγουμένη), Λίλιαν Παλάντζα (Εργίνη, Καλόγρια Β΄. Αντώνιος, Χριστόφορος, Μαρλέν), Πολυξένη Σπυροπούλου (Αμαλία, Επαμεινώνδας), Δανάη Σταματοπούλου (Αικατερίνη, Ελευθέριος, Καλόγρια Α΄, Γιατρός, Κωνσταντίνου.), Άννη Τσολακίδου (Εριφύλη, Τάγαρης, Κωνσταντέν), Μαρία Χατζηιωαννίδου (Ασπασία).

 

«ΠΕΤΡΙΧΩΡΑ», μια εξαιρετική παράσταση, φορτωμένη παράδοση.

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Μία ιδιαίτερα καλαίσθητη θεατρική παράσταση, φορτωμένη παράδοση είναι η «ΠΕΤΡΙΧΩΡΑ». Πετριχώρα είναι στην ηπειρώτικη διάλεκτο η ιδιαίτερη οσμή που αναδίνει το χώμα μετά τη βροχή. Το έργο αναφέρεται στην ιστορία του γεφυριού της Άρτας, όπως προκύπτει μέσα από τις παραδόσεις των βαλκανικών χωρών.

Μία αρχαία  ρήση, μία αρχέγονη γραφή φαίνεται πως επιτάσσει  μία θυσία, μία προσφορά αίματος, ώστε να εξευμενιστούν οι θεοί και να δώσουν την ευχή τους, να επιτρέψουν να στεριώσει και να πετύχει κάποιο ανθρώπινο έργο. Μία ιστορία που μας θυμίζει σίγουρα την Ιφιγένεια αλλά μάλλον ξεκινά και πολύ παλαιότερα. Πληρώστε το φόρο του αίματος και όλα θα πάνε καλά. Το θέμα στην προκειμένη περίπτωση είναι το γεφύρι της Άρτας. Όπως αναφέρει το παραδοσιακό τραγούδι «Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες γιοφύρι εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι. Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν.» Τότε ένα πουλί ψιθύρισε στο αυτί τους  πώς αν δεν  χτιστεί ένας άνθρωπος στα θεμέλιά του το γεφύρι δεν πρόκειται να στεριώσει. «Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο γιοφύρι δε στεριώνει!» Ποιον άνθρωπο; Μα φυσικά τη Λυγερή, την πανέμορφη γυναίκα  του Πρωτομάστορα, μια κόρη ζηλευτή σαν τα κρύα τα νερά.

Ο εμπνευσμένος σκηνοθέτης Χάρης Θώμος, που έχει ασχοληθεί χρόνια μελετώντας τις παραδόσεις αυτές  επιλέγει να δουλέψει με έναν εννεαμελή θίασο και πλάθει πραγματικά ένα σκηνοθετικό διαμαντάκι. Το έργο αρχίζει με τους ηθοποιούς να υποδέχονται τους θεατές με δεμένα μάτια και ακατάληπτους ψιθύρους, μίαν ακατάσχετη μυστικιστική φλυαρία. Και μετά ανεβαίνουν στη σκηνή με τα φροντισμένα κουστούμια τους που έφτιαξαν η Νεφέλη Νικολαΐδη και η Κατερίνα Κουκότα και μαγνητίζουν αμέσως τα βλέμματα των θεατών. Δημιουργίες σε μπορντό  και μαύρο με ιδιαίτερα κεντήματα και λειτουργικά στοιχεία.

Τα μέλη του θιάσου  κινούνται πάνω στη σκηνή με ευλάβεια και απόλυτο σεβασμό στο έργο που έχουν αναλάβει. Παιχνίδια με τα σώματα και κάποια ελαστικά σεντόνια, υπέροχη κίνηση και ο σκηνοθέτης στήνει  πάνω στη σκηνή πανέμορφες εικόνες που καταγράφονται στη μνήμη μας. Ο έρωτας, ο γάμος, οι βασανιστικές στιγμές του πρωτομάστορα, το χτίσιμο της κοπελιάς και αργότερα ο θρήνος. Οι όμορφοι σχεδιασμοί των μελών του θιάσου και κάποια δρώμενα, παιχνίδια με τα ελαστικά σεντόνια και άλλα μικρά σκηνικά στοιχεία μαζί με τα λόγια των ηθοποιών χτίζουν το μύθο. Την κίνηση επιμελήθηκε η Μαριάνθη Ψωματάκη. Τις εντυπώσεις κερδίζουν τα παραδοσιακά τραγούδια που ερμηνεύουν με εξαίρετες φωνές όλα τα μέλη του θιάσου. Τη μουσική φρόντισε ο Μάριος Αποστολακούλης. Το έργο εκφέρεται με έναν άκρως ποιητικό λόγο, κάποιες στιγμές με μέτρο και κάποιες όχι και φαίνεται πως κάποια αποσπάσματα είναι αυθεντικά κομμάτια από παραδοσιακούς στίχους. Τη δραματουργική επεξεργασία έκανε η Αμαλία Κοντογιάννη. Το συνολικό αποτέλεσμα είναι μία εξαίσια εικαστική παράσταση χωρίς παραφωνίες που στα 60 λεπτά της καθηλώνει τον θεατή.

Ο θίασος είναι σφιχτοδεμένος πραγματικά σαν ένα σώμα. Η Λυγερή, Ευαγγελία Μπότση, μας κερδίζει με το τρυφερό της πρόσωπο, την ωραία ερμηνεία και το αισθαντικό τραγούδι. Όμορφος και στιβαρός ο Πρωτομάστορας ερμηνεύεται από τον Δημήτρη Κρίκο, πού παρουσιάζει όλες τις διακυμάνσεις της ψυχής του, από την ευτυχία του έρωτα μέχρι τον άφατο πόνο, όταν πρέπει να αποχωριστεί για πάντα την πολυαγαπημένη του σύζυγο. Η Αριάδνη Κώστα ερμηνεύει το πουλί εκφραστικότατα, με τις ιδιαίτερες κινήσεις των χεριών και του προσώπου της. Πέντε κορίτσια και ένας άντρας συμπληρώνουν το θίασο σαν χορός, με εξαίσιες φωνές και εφάμιλλες ερμηνείες. Τα παιχνίδια του φωτός και του σκότους που επιμελήθηκε η Αθηνά Μπανάβα βάζουν κι αυτά το λιθαράκι τους για το τελικό αποτέλεσμα.

Μετά από αιώνες και αιώνες διαδρομής της ανθρωπότητας  το ερώτημα παραμένει σκληρό. Μα είναι λοιπόν απαραίτητη η ατομική θυσία για το συλλογικό καλό; Πρέπει να χάνονται αθώες ψυχές για να προοδεύσει η ανθρωπότητα; Δείτε αυτή την παράσταση από την Εταιρεία Θεάτρου DOT Ensemble, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στο Θέατρο Τ. Πρόκειται για μία εξαιρετική δουλειά!

·         Συντελεστές

·         Σκηνοθεσία: Χάρης Θώμος

·         Δραματουργία: Αμαλία Κοντογιάννη

·         Β.Σκηνοθέτη: Θεοχάρης Μπαϊρακταρίδης

·         Κίνηση: Μαριάνθη Ψωματάκη

·         Μουσική – Ηχοτοπία: Μάριος Αποστολακούλης

·         Διδασκαλία παραδοσιακού τραγουδιού: Νατάσα Τσακηρίδου

·         Φωτισμοί: Αθηνά Μπανάβα

·         Σκηνογραφία: Κατερίνα Κουκότα

·         Ενδυματολογία: Νεφέλη Νικολαΐδη – Κατερίνα Κουκότα

·         Επικοινωνία: Μαρία Τότσκα

·         Φωτογραφία – Trailer: Γιώργος Ματζάρης

·         Γραφιστική επιμέλεια: Χάρης Θώμος

·         Παραγωγή: DOT Ensemble

Επί σκηνής:

·         Άννα Μαρία Γάτου

·         Νεφέλη Γκίκογλου

·         Γιούλη Ευθυμίου

·         Δημήτρης Κρίκος

·         Αριάδνη Κώστα

·         Ευαγγελία Μπότση

·         Λένα Νεστορίδου

·         Γεωργία Ποντσουκτσή

·         Θάνος Πουμάκης