«Αντιγόνη», το μυστικό της επιτυχίας.

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Μια φιλόδοξη παραγωγή, με προγραμματισμένη περιοδεία μαμούθ σε όλη την Ελλάδα, η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία  Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια μετά τις πρώτες παραστάσεις στην Αθήνα κατέφθασε και  στο θέατρο Κήπου στη Θεσσαλονίκη.

Με πρώτο ατού και ισχυρό της χαρτί της μια  εμπνευσμένη, έξοχη  απόδοση του Γιώργου Μπλάνα σε σύγχρονο, ρέοντα, γοητευτικό,  άριστα φροντισμένο    λόγο, που απολαύσαμε λέξη προς λέξη σε όλη τη διάρκεια του έργου, λες και ειλικρινά δεν είχαμε ξαναδεί ούτε ξανακούσει  «Αντιγόνη» άλλη φορά… Συγχαρητήρια!

Το σκηνοθετικό δίδυμο επέλεξε να χρησιμοποιήσει τρεις υποκριτές για όλους τους ρόλους, κατά τα πρότυπα της αρχαίας τραγωδίας όπως αναφέρεται και στο δελτίο τύπου, και αυτοί ήταν οι Αιμίλιος Χειλάκης, Αθηνά Μαξίμου και Μιχάλης Σαράντης. Το πρότυπο βέβαια της αρχαίας τραγωδίας στην πραγματικότητα και πάλι παραβιάζεται ή  έστω ξεπερνιέται καθώς εδώ δεν έχουμε μόνο άντρες υποκριτές. Επιπλέον, εδώ, οι άντρες καλούνται να ερμηνεύσουν επίσης γυναικείους ρόλους και το αντίθετο και χωρίς να  φορούν  μάσκες, ενώ ταυτόχρονα το σημερινό κοινό είναι συνηθισμένο σε άλλες νόρμες. Το γεγονός αυτό είναι αναμφισβήτητα μια πρόκληση, τόσο για τον σκηνοθέτη που καλείται να το αποδώσει, όσο και για τους θεατές, μερικοί από τους οποίους,   οι πιο  διαβασμένοι τουλάχιστον θα είχαν σίγουρα πριν την παράσταση απορίες του τύπου «Μα πώς θα είναι   άραγε οι άντρες ηθοποιοί, όταν θα ερμηνεύουν γυναικείους ρόλους και το αντίθετο;» κάτι που μας απασχόλησε κι εμάς και μας έκανε με αγωνία να αναμένουμε τη σκηνοθετική άποψη!

Οι ερμηνευτικές τεχνικές φαίνεται πως ήταν άλλη μια παράμετρος όπου οι σκηνοθέτες θέλησαν να πρωτοτυπήσουν. Ο Κρέοντας αποδόθηκε από τον Αιμίλιο Χειλάκη σε μια  κλασσική ερμηνεία, εξαιρετικά  δυνατή και ώριμη με έντονες κλιμακώσεις ανάλογα με τη στιγμή και την έκβαση του μύθου, που ομολογουμένως μας έπεισε και μας συγκίνησε. Κορυφαία ερμηνευτική στιγμή του η κατάρρευση του βασιλιά.

 Η  Αθηνά Μαξίμου  ως Αντιγόνη,  κλήθηκε στην ουσία να αφηγηθεί τον ρόλο της. Ως μια παιδούλα, αθώα, κερένια κούκλα με καθαρή άρθρωση και δυνατή αλλά μονότονη φωνή απάγγειλε τα λόγια της κοιτώντας το κοινό και  μάλιστα σε συνεχή κίνηση, καθώς άλλαζε θέση και αντίκριζε όλες τις ομάδες των θεατών. Αυτή η απαγγελία, χωρίς συναίσθημα και τραγικότητες ήταν μια εναλλακτική προσέγγιση των σκηνοθετών και ως κάτι που ξεφεύγει από την πεπατημένη, το χαιρετίζουμε. Όμως, η μονοτονία της φωνής καθώς και η συνεχής κίνηση της πρωταγωνίστριας αποσπούσαν  εν μέρη την προσοχή μας με αποτέλεσμα, ενώ ακούγαμε τον ήχο να  χάνουμε εν τέλει σε έναν βαθμό  την ουσία του λόγου  και τα νοήματα κάποιων σημαντικών χωρίων του Σοφοκλή. Ως Τειρεσίας, αντίθετα, η Αθηνά Μαξίμου αφέθηκε ελεύθερη να ξεδιπλώσει τα πραγματικά ερμηνευτικά της ταλέντα! Μάλιστα, μια από τις πιο δυνατές σκηνοθετικές στιγμές ήταν σίγουρα η συνάντηση- αλληλεπίδραση Τειρεσία- Κρέοντα.

Όσον αφορά τον Μιχάλη Σαράντη, αυτός κλήθηκε να ερμηνεύσει επίσης εναλλακτικά. Ως Σκοπός ήταν  παιχνιδιάρης, διαφορετικός,  με έντονη  πλαστικότητα στο σώμα και δυνατούς μορφασμούς στο πρόσωπο, φτάνοντας στιγμές ίσως στην υπερβολή και δίνοντας κατά τη γνώμη μας ένα προσωπικό στίγμα. Ως Ισμήνη τώρα ˙ όταν ένας άντρας ερμηνεύει γυναικείο ρόλο υιοθετώντας θηλυπρεπείς κινήσεις  προκαλεί σίγουρα σε ένα βαθμό το γέλιο. Κάπως έτσι ερμηνεύτηκε  η Ισμήνη από τον Σαράντη και υποθέτουμε πως η  χλευαστική αυτή απόδοση δεν είναι βέβαια ένα σκηνοθετικό ατόπημα, αλλά  ένας σαφής  εμπαιγμός, μια μομφή στη στάση που η Ισμήνη κράτησε στην υπόθεση της ταφής του αδερφού της. 

Και περνάμε τώρα στα υπόλοιπα στοιχεία της παράστασης. Λιτό σκηνικό, ένα πανύψηλο βάθρο, σύμβολο της εξουσίας του Κρέοντα, και τρεις κλίμακες. Κοστούμια επίσης λιτά, σύγχρονα, σε αποχρώσεις του μπεζ ˙ αξίζει να σημειώσουμε την ύπαρξη κάποιων ιδιαίτερων χαρακτηριστικών συμβολικών στοιχείων, όπως για παράδειγμα  τον δερμάτινο θώρακα του Κρέοντα ή την καρδιά της Αντιγόνης αλλά  ας μην  πούμε τα υπόλοιπα, θα τα  δείτε μόνοι σας.….

Καταλύτης των πάντων, η πρωτότυπη μουσική που έγραψε ο αειθαλής και πάντα σε ετοιμότητα Σταμάτης Κραουνάκης με πραγματική επιμέλεια και έμπνευση. Εύρημα εξαιρετικά ευχάριστο η συνοδεία του ακορντεόν. Απολαύσαμε  πραγματικά όλα τα κομμάτια του χορού όσον αφορά την ερμηνεία , την μουσική αλλά  και την κίνηση!

 Ήταν μια ενδιαφέρουσα σκηνοθετική απόδοση, με ποιότητα, με στοιχεία κλασσικά αλλά και παρεκκλίσεις από τον ορθό δρόμο που κράτησαν αμείωτη την προσοχή μας  κι ας είχαμε κάποιες αντιρρήσεις! 

Αν και δεν παρακολούθησα πέρυσι την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», διάβασα όμως κάποια στοιχεία για την παράσταση. Και διέκρινα αρκετά κοινά  με την φετινή «Αντιγόνη», που θα μπορούσαν  να χαρακτηριστούν ως «το μυστικό της επιτυχίας». Κοινό σκηνοθετικό δίδυμο Χειλάκης- Δούνιας, καταξιωμένοι ηθοποιοί, Μπλάνας στη μετάφραση, Κραουνάκης στη μουσική, τρεις υποκριτές, σκηνοθετικές παρεμβάσεις και ερμηνευτικές οδηγίες που κάπου προκαλούν… Ήταν πετυχημένη η συνταγή της «Ιφιγένειας». Και η «Αντιγόνη» πέτυχε και αυτή! Με τη νέα χρονιά  σας αναμένουμε και πάλι, ανανεωμένους, με ολόφρεσκες, νέες συνεργασίες  και  ακόμη πιο εναλλακτικές και τολμηρές  ιδέες! Καλή περιοδεία!

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας

Σκηνοθεσία: Αιμίλιος Χειλάκης - Μανώλης Δούνιας

Διασκευή: Μανώλης Δούνιας

Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης

Σκηνικά-Κοστούμια: Εύα Νάθενα

Κίνηση: Αγγελική Στελλάτου

Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος

Μουσική Διδασκαλία-Ακορντεόν: Άννα Λάκη

Βοηθός Σκηνοθετών: Αλέξανδρος Βάρθης

Βοηθός Σκηνογράφου: Ερατώ Τσάτσου

Βοηθός Ενδυματολόγου: Δανάη Ψωμοδότη

Φωτογράφος: Μαριλένα Αναστασιάδου

Παραγωγή: Θεατρικές Επιχειρήσεις Τάγαρη

Ερμηνεύουν

Αθηνά Μαξίμου

Αιμίλιος Χειλάκης

Μιχάλης Σαράντης

Χορός

Σωκράτης Πατσίκας

Παναγιώτης Κλίνης

Κρις Ραντάνοφ

Σμαράγδα Κάκκινου

Μαρία Τζάνη

Πάρις Θωμόπουλος

Τίτος Λίτινας

Άννα Λάκη