«ΟΙ ΚΩΜΙΚΟΙ», μια λαμπρή, εύθυμη μουσικοχορευτική παράσταση με μπόλικη συγκίνηση.

 Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Είναι μια εύθυμη  και ταυτόχρονα συγκινητική ιστορία! Είναι μια αληθινή ιστορία! Μα πάνω από όλα είναι μια μοναδική ιστορία για την οποία κανένας μέχρι τώρα δεν είχε ενδιαφερθεί.  Πρόκειται για την άγνωστη πορεία των πρώτων ανθρώπων που  ασχολήθηκαν με τον βωβό κινηματογράφο στην Ελλάδα στις αρχές του εικοστού αιώνα, με αφετηρία τη ζωή ενός από τους σημαντικότερους από αυτούς, του ηθοποιού Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ, του επονομαζόμενου Έλληνα Σαρλώ.

Ο ιθύνων νους γύρω από αυτήν την ρομαντική αναζήτηση είναι ο πολυπράγμων ηθοποιός Δημήτρης Πιατάς, ο οποίος από τα παιδικά του χρόνια θαύμαζε και παρακολουθούσε τον διεθνή βωβό κινηματογράφο. Κάποια στιγμή λοιπόν ξεκίνησε μια δύσκολη έρευνα, αναζητώντας τα πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στο στήσιμο των πρώτων ελληνικών βωβών ταινιών και ιδιαίτερα  τους κωμικούς ηθοποιούς,  σε μια εποχή  που όλοι ακόμη νόμιζαν πως ο κινηματογράφος δεν είναι παρά μια εφήμερη τέχνη που αργά ή γρήγορα θα πεθάνει και θα χαθεί. Σε  βοήθειά του έσπευσε ο γνωστός και καταξιωμένος συγγραφέας Σάκης Σερέφας, που ανακάλυψε μάλιστα και ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μιχαήλ Μιχαήλ και η όμορφη αυτή και δημιουργική παρέα άρχισε να στήνει το θεατρικό πατώντας πάνω σε γνωστά πρόσωπα και αληθινά γεγονότα του παρελθόντος.

Το έργο αρχίζει με μια πραγματικά ευτράπελη σκηνή. Πρόκειται για το μνημόσυνο του Μιχαήλ Μιχαήλ στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας. Ο Μιχαήλ πολέμησε πράγματι στην εκστρατεία αυτή, ώσπου έγινε γνωστός ο θάνατος του. Τότε  κάποιοι φίλοι του ηθοποιοί μαζεύτηκαν για να τον τιμήσουν και να τον μνημονεύσουν μα ο Μιχαήλ ήταν στα αλήθεια ζωντανός μιας και δεν είχε ποτέ σκοτωθεί. Στο έργο παρακολουθούμε το μνημόσυνό του, στο οποίο όμως παρουσιάζεται να είναι παρών και ο ίδιος ο Μιχαήλ βολιδοσκοπώντας τι θα πουν γι αυτόν οι φίλοι του και ακόμη κρίνοντας και καυτηριάζοντας τα λεγόμενά τους. Η  σκηνή αυτή, όπου είναι παρόντες όλοι σχεδόν οι τότε γνωστοί ηθοποιοί είναι μια ευκαιρία για μια πρώτη γνωριμία με τους επώνυμους «ΚΩΜΙΚΟΥΣ», τους ηθοποιούς των αρχών του εικοστού αιώνα.

Και όταν τα μνημόσυνα τελειώσουν ο Μιχαήλ μαζί με κάποιους άλλους, ίσως τους πιο ανήσυχους, ίσως τους πιο πρωτοπόρους, ίσως τους πιο φιλόδοξους θα πραγματοποιήσουν τα πρώτα δειλά βήματα στον κινηματογράφο και θα δημιουργήσουν τις πρώτες ελληνικές ταινίες. Ένας ολόκληρος Γολγοθάς η ενασχόληση αυτή με τα προβλήματα, τα έξοδα και τα αδιέξοδα, την αναζήτηση των πρωταγωνιστών και των συντελεστών, ενώ όλοι είναι σχεδόν άσχετοι με το αντικείμενο. Συνεχείς και οι σκηνές με τα μικρομαλώματα, τους ανταγωνισμούς, τις κόντρες και τις παρεξηγήσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων. Μα μέσα από όλα αυτά τα μπερδέματα αναδύονται τα ιστορικά στοιχεία της εποχής και όλες οι πρώτες προσπάθειες του ελληνικού σινεμά με ονόματα και στοιχεία που παραθέτει με επιμέλεια το συγγραφικό δίδυμο.

Η προσωπικότητα που ξεχωρίζει είναι βέβαια αυτή του Μιχαήλ Μιχαήλ με τα καλά του και τα στραβά του, τις ιδιορρυθμίες του και τα ελαττώματά του μα και με το ασίγαστο πάθος να δημιουργήσει κινηματογράφο. Του Μιχαήλ που θα οραματιστεί, θα δουλέψει, θα πετύχει μα όλα αυτά δεν θα κρατήσουν δυστυχώς για πάντα.

Η σκηνοθεσία που επιμελήθηκε επίσης ο Δημήτρης Πιατάς είναι πολυεπίπεδη και ο σκηνοθέτης κάνει ότι μπορεί για να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών. Πάμπολλα μουσικοχορευτικά διαλείμματα είναι μόνο το ένα σημαντικό στοιχείο τα οποία δίνουν ευχάριστη χροιά στο έργο αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τα τραγούδια της εποχής. Μια διερευνητική κάμερα επιστρατεύεται κάποιες φορές για να δείξει σε κοντινό πλάνο τα πρόσωπα και τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών.  Ένα μαύρο λεπτό δίχτυ βρίσκεται μπροστά από τη σκηνή στο οποίο προβάλλονται τίτλοι αλλά και βιντεάκια με ιστορικά στοιχεία ή συμπληρωματικά δρώμενα.  Ακόμη, ο πολυπράγμων και ταλαντούχος θίασος σχηματίζει πολύ συχνά όμορφες εικόνες με τα πανέμορφα κοστούμια και τα φτερά, όπως η παγωμένη εικόνα με το αυτοκίνητο εποχής στο τέλος του πρώτου μέρους. Ιδιαίτερα συγκινητική είναι επίσης η προβολή μέρους της αυθεντικής βωβής ταινίας «Ο γάμος της Κοντσέτας και του Μιχαήλ». Ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας λαμβάνει εξάλλου το γλυκύτατο  τραγούδι του τέλους «Το όνειρο του παλιάτσου» σε στίχους του ίδιου του Μιχαήλ, που μελοποίησε ο Στάθης Παχίδης και ερμηνεύει ο Μίλτος Πασχαλίδης. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε την συμμετοχή του Λάκη Λαζόπουλου στο ρόλο του ηλικιωμένου Σαρλώ που συνομιλεί με τον  Μιχαήλ στα τελευταία του.

Μα και οι ηθοποιοί ερμηνεύουν πανάξια τους ρόλους τους. Άψογες όλες οι κοπέλες του έργου, η μια καλύτερη από την άλλη χορεύουν αλλά και τραγουδούν με αξιώσεις δίνοντας ένα υπέροχο σύνολο. Το τραγούδι ξεκινά με κέφι η Άννη Τσολακίδου ως Σωτηρία Ιατρίδου ερμηνεύοντας το «Ακόμα ένα κοκκινέλι» για να ακολουθήσουν ακόμη πολλά ευχάριστα και σημαντικά τραγούδια. Έξοχες η Χρύσα Ζαφειριάδου ως Πόπη Μέγγουλα και η Πολυξένη Σπυροπούλου  ως Γεωργία Βασιλειάδου ερμηνεύουν μαζί ένα από αυτά, όπου η πρώτη τραγουδά και η δεύτερη μιμείται εκπληκτικά με κινήσεις. Δυναμική η Μπέτυ Αποστόλου ως Κοντσέτα Μόσχου, ευχάριστη η Ιωάννα Πιατά ως Ηρώ Χαντά, ξεχωριστή η Σοφία Καλεμκερίδου ως Ευαγγελία Παρασκευοπούλου,  μοναδική η Νεφέλη Ανθοπούλου ως Τάλα Κρανόφσκα μα και όλες οι άλλες τόσο μα τόσο ωραίες και ταλαντούχες!

Τα  πρόσωπα των αντρών που υποδύονται ηθοποιούς  είναι βαμμένα λευκά, παραπέμποντας μάλλον στον Σαρλώ και στην βωβή κωμωδία. Κάποιοι μάλιστα από αυτούς έχουν έντονα αποτυπωμένο στο πρόσωπο τους αυτό καθεαυτό το κωμικό μπρουλέσκ στοιχείο και έναν μορφασμό που παραμένει εκεί συνέχεια δικαιολογώντας τον τίτλο του έργου «ΟΙ ΚΩΜΙΚΟΙ». Ξεχώρισα ως τέτοιους τον Χρήστο Παπαδημητρίου ως Εδμόνδο Φυρστ, τον Δημήτρη Τσιλινίκο ως Κώστα Βατίστα και τον Παναγιώτη Καμμένο ως Μπατσακούτσα.. Πληθωρικός ο Πάνος Σκουρολιάκος αναλαμβάνει τον ρόλο του Αχιλλέα Μαδρά και αφηγητή. Κομψός και ιδιαίτερα καλλίφωνος ο Χρίστος Στυλιανού ως Λυκούργος Καλαποθάκης, κάνει και ένα πολύ όμορφο μουσικοχορευτικό ντουετάκι μα την Ιωάννα Πιατά, gentleman o Κωνσταντίνος Χατζησάββας ως Ερβέ Βιλλάρ, στιβαρός ο Νίκος Νικολάου ως Ζόζεφ Χεπ, απολαυστικός ο Γρηγόρης Παπαδόπουλος ως Γιώργος Πλούτης, δυναμικός ο Ιωάννης Αιβάζογλου ως Σπυρίδων Δημητρακόπουλος,  ενώ αρχηγός όλων απολαμβάνει στην κυριολεξία το  δημιούργημά του ζώντας ανάμεσα στους αγαπημένους του «ΚΩΜΙΚΟΥΣ» ο Δημήτρης Πιατάς.

Άφησα τελευταίο τον πρωταγωνιστή Γιώργο Καύκα στον ρόλο του Μιχαήλ Μιχαήλ. Μα πόσο μας εντυπωσιάζει πάντα αυτός ο ηθοποιός! Πώς παίρνει πάνω του ολόκληρη την παράσταση λες και δεν υπάρχουν άλλοι! Ναι, για άλλη μια φορά την παίρνει πάνω του καταφέρνοντας να πλάσει μοναδικά το ιδιαίτερο πλάσμα που υποδύεται και να προκαλέσει ρίγη συγκίνησης στους θεατές. Πόσο γλυκός! Πόσο ανθρώπινος! Πόσο αέρινος! Πόσο αληθινός! Δίνει ρεσιτάλ ηθοποιίας και θα αναφέρω ιδιαίτερα και τα μικρά πολύ πετυχημένα χορευτικά που δίνουν με τον Κωνσταντίνο Χατζησάββα ως Σαρλώ.

Τα σκηνικό είναι λειτουργικό αλλά και συμβολικό ταυτόχρονα , μια τεράστια σκηνή με σκάλες,  μιας και πρωταγωνιστές του έργου είναι οι ηθοποιοί. Γύρω από τη σκηνή υπάρχουν διαφημίσεις της εποχής, ενώ  κάποια επιπλέον σκηνικά στοιχεία προστίθενται και αφαιρούνται κατά καιρούς. Τα κοστούμια είναι εντυπωσιακά, στολισμένα, φανταχτερά και πλουμιστά, όπως ταιριάζει στο επάγγελμα του ηθοποιού και όλα αυτά τα επιμελήθηκε άριστα ο Μανώλης Παντελιδάκης.

Οι όμορφες και πολλές χορογραφίες είναι του Δημήτρη Παπάζογλου, ενώ την μουσική διάλεξε με μεγάλη επιτυχία ο Στάθης Παχίδης. Αξίζει να αναφέρουμε την όμορφη ορχήστρα, που εκτελεί ζωντανά όλα τα τραγούδια. Οι φωτισμοί τέλος είναι του Γιάννη Τούμπα.

Το έργο «ΟΙ ΚΩΜΙΚΟΙ», είναι μια λαμπρή  μουσικοχορευτική παράσταση, μια κωμωδία πλασμένη όμως με μπόλικη συγκίνηση, που αποτυπώνει μια υπέροχη μακρινή εποχή άγνωστη δυστυχώς και ξεχασμένη από τους περισσότερους, την εποχή που κάποιοι λιγοστοί ηθοποιοί δημιούργησαν τις πρώτες βωβές ελληνικές ταινίες. Ως τέτοιο αποτελεί  σίγουρα έναν φόρο τιμής στους πρώτους αυτούς Έλληνες δημιουργούς, που ονειρεύτηκαν και έπλασαν τον βωβό ελληνικό κινηματογράφο στις αρχές του εικοστού αιώνα. Ταυτόχρονα, είναι και μια βαθύτατη κατάθεση ψυχής του μεγάλου εμπνευστή του, του ξεχωριστού, του ταλαντούχου και πολυαγαπημένου μας  Δημήτρη Πιατά που το έγραψε παρέα με τον Σάκη Σερέφα, αλλά και παίζει και σκηνοθετεί ταυτόχρονα. Αξίζει να το δείτε!!

 

Συντελεστές:

Κείμενο: Δημήτρης Πιατάς, Σάκης Σερέφας, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Πιατάς, Σκηνικά - Κουστούμια: Μανόλης Παντελιδάκης, Χορογραφία: Δημήτρης Παπάζογλου, Πρωτότυπη μουσική σύνθεση - Μουσική επιμέλεια: Στάθης Παχίδης, Ενορχηστρώσεις: Τραϊανός Αλμπανούδης, Στάθης Παχίδης, Φωτισμοί: Γιάννης Τούμπας, Μουσική διδασκαλία: Έλσα Μουρατίδου, Βοηθοί σκηνοθέτη: Άννη Τσολακίδου, Ιορδάνης Αϊβάζογλου, Χριστόφορος Μαριάδης, Βοηθός σκηνογράφου - ενδυματολόγου: Χαρά Τσουβαλά, Βοηθός χορογράφου: Αναστασία Κελέση

 

Video: Σκηνοθεσία κινηματογραφημένων σκηνών: Νίκος Σούλης, Διεύθυνση φωτογραφίας: Κώστας Σταμούλης, Postproduction: Κανάρης Κωστόπουλος, Οργάνωση παραγωγής: Εύα Κουμανδράκη

 

Διανομή (με αλφαβητική σειρά):

Ιορδάνης Αϊβάζογλου (Σπυρίδων Δημητρακόπουλος), Νεφέλη Ανθοπούλου (Τάλα Κρανόφσκα), Μπέτυ Αποστόλου (Κοντσέτα Μόσχου), Ηρώ Δημητριάδου (Ριρή Ασπριώτου, Περαστική), Χρύσα Ζαφειριάδου (Πόπη Μέγγουλα), Χριστίνα Ζαχάρωφ (Ροζαλία Παντελιάδου), Χρύσανθος Καγιάς (Ευτύχιος Βονασέρας, Μαγαζάτορας Μάρκος), Σοφία Καλεμκερίδου (Ευαγγελία Παρασκευοπούλου), Παναγιώτης Καμμένος (Διονύσιος Ταβουλάρης - Μπατσακούτσας), Γιώργος Καύκας (Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ), Ελένη Μισχοπούλου (Λολόττα Ιωαννίδου), Νίκος Νικολάου (Ιωσήφ Χεπ), Άννη Τσολακίδου (Σωτηρία Ιατρίδου), Χρήστος Παπαδημητρίου (Εδμόνδος Φρυστ), Γρηγόρης Παπαδόπουλος (Γιώργος Πλούτης, Ιερέας Β’), Ιωάννα Πιατά (Ηρώ Χαντά), Δημήτρης Πιατάς (Δήμος Βρατσάνος), Σπύρος Σιδέρης (Ιερέας, Παραγιός), Πάνος Σκουρολιάκος (Αχιλλέας Μαδράς), Πολυξένη Σπυροπούλου (Γεωργία Βασιλειάδου), Χρίστος Στυλιανού (Λυκούργος Καλαποθάκης), Δημήτρης Τσιλινίκος (Κώστας Βατίστας), Κωνσταντίνος Χατζησάββας (Έρβε Βιλάρ).

 

Φιγκυράν – Κινηματογραφία επί σκηνής: Χρήστος Τουρλάκης

 

Μουσικοί επί σκηνής: Γιώργος Αβραμίδης (τρομπέτα), Τραϊανός Αλμπανούδης (κοντραμπάσο), Χρήστος Γκουγκούμας (πιάνο - συνθεσάιζερ), Βαγγέλης Καλαμαράς (τύμπανα- κρουστά), Μελίνα Παπαδοπούλου (βιολί)