"Γκιακ"

19 Φεβ. 2017

ΚΡΙΤΙΚΗ της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Πρόκειται για μια εμπνευσμένη, πολυεπίπεδη και πολλαπλά ευρηματική σύλληψη της σκηνοθέτριας Γεωργίας Μαυραγάνη, που μεταμορφώνει τον ιδιότυπα λιτό, αλλά βαθιά περιεκτικό, λόγο των διηγημάτων με τίτλο «Γκιακ» του Δημοσθένη Παπαμάρκου, σε ένα πραγματικά δυνατό και αξέχαστο θεατρικό δρώμενο. Ιδανική συνεργασία μεταξύ δύο νέων και ταλαντούχων δημιουργών.

Γκιακ, στα αρβανίτικα, σημαίνει αίμα, συγγένεια αίματος, αλλά και αντεκδίκηση, βεντέτα. Οι ήρωες των διηγημάτων είναι Αρβανίτες στρατιώτες που πολέμησαν στη Μικρασιατική εκστρατεία και τους ενώνει ο βαρύς «συγγενικός» δεσμός της κοινής, τραγικής εμπειρίας ενός πολέμου, που σφράγισε ανεξίτηλα τις ζωές τους, την οποία και δεν μπορούν πλέον να ξεχάσουν ούτε και να αποτινάξουν.

Επτά πρόσωπα, τέσσερις άντρες και τρεις γυναίκες, επιλέγονται για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους και να ζωντανέψουν στη σκηνή τέσσερα από αυτά τα διηγήματα. Οι ιστορίες  εκτυλίσσονται παράλληλα, γύρω, πάνω ή κάτω από το μοναδικό σκηνικό, ένα τεράστιο τραπέζι. Αφορμή για τη συνάθροισή τους γύρω από αυτό, ένα γλέντι· το γλέντι για την επιστροφή από τον πόλεμο του γενναίου στρατιώτη, του «ήρωα» γιου, που όλοι θαυμάζουν. Οι επτά συνδαιτυμόνες τσουγγρίζουν τα ποτήρια τους και η δράση ξεκινά. Μα, όταν ο «ήρωας» αποκαλύψει τι έκανε εκεί πέρα, στον πόλεμο, τίποτε δε θα είναι πια το ίδιο…

Η παράσταση εκτυλίσσεται σε επεισόδια που ζωντανεύουν με δυνατές και καλοζυγισμένες ερμηνείες όλοι οι ηθοποιοί, με συνεχή κίνηση και έντονη δράση, αλλά και με αδιάκοπο λόγο, πότε αφήγηση και πότε διάλογο.  Ο λόγος είναι αυτούσια βγαλμένος μέσα από τα διηγήματα.

Εκεί, πάνω και γύρω από το τραπέζι, εναλλάσσονται σκηνές αγάπης, έρωτα και απίστευτης τρυφερότητας, με σκηνές ωμής βίας και σκληρότητας που σοκάρουν. Συναισθήματα ανάμεικτα, αγάπη, πάθος, ένταση, αγωνία. Εικόνες που αλλάζουν συνεχώς σε απόσταση αναπνοής από τα μάτια των θεατών σαν σκηνές από κινηματογραφική ταινία σε γκρο πλαν. Μα και συνεχείς φωνές, ψίθυροι, γδούποι, κραυγές, πυροβολισμοί. Δεν υπάρχει ούτε στιγμή που ο θεατής να μην κατακλύζεται από εικόνες και ήχους.

Το όλο έργο είναι ευρηματικά στημένο από τη σκηνοθέτρια ακριβώς για τον χώρο του μικρού θεάτρου της Μονής Λαζαριστών, όπου οι θεατές παρακολουθούν και από τις τέσσερις πλευρές. Έτσι και οι ήρωες, στέκουν, ερμηνεύουν, κοιτάζουν προς όλες τις πλευρές και ενίοτε αλληλεπιδρούν με τους θεατές σε όλες τις πλευρές. Δεν υπάρχει μπροστά. Σημειώνουμε όμως πως για να μπορέσει να αναδειχθεί απόλυτα αυτό το σκηνοθετικό εύρημα θα έπρεπε να υποστηρίζεται από μια καλύτερη ακουστική του χώρου.

Η  παράσταση, όπως άλλωστε και το βιβλίο, είναι ένα δυνατό αντιπολεμικό μήνυμα σε μια εποχή που οι πόλεμοι εξακολουθούν δυστυχώς να μαίνονται. Και μια γροθιά στην υποκρισία της κοινωνίας, που, ενώ συντηρεί, ανέχεται και ζει με τους πολέμους και λατρεύει να χειροκροτεί και να τιμά τους ήρωες, εντούτοις αρνείται να αποδεχτεί επί της ουσίας αυτούς, που -αναγκασμένοι να σώσουν το τομάρι τους- προβαίνουν σε φρικαλεότητες και μετατρέπονται σε κυνικούς εγκληματίες, και από τον αναπαυτικό καναπέ της τους κρίνει και τους απορρίπτει. Η παράσταση είναι εν τέλει μια γροθιά στην υποκρισία της κοινωνίας γενικότερα.

Αξίζει να τη δείτε για να ζήσετε τη φορτισμένη ατμόσφαιρα σε ένα πολύχρωμο, γεμάτο από ανθρώπινο πόνο αλλά και αγάπη, σχεδόν κινηματογραφικό, ταξίδι. Για να ακούσετε την ηλεκτρική κιθάρα να συνοδεύει τα πάθη των ηρώων, αλλά και τα αρβανίτικα δημοτικά τραγούδια. Για να παρακολουθήσετε τον πιο τραγικό αποχωρισμό δυο ερωτευμένων πάνω σε ένα τραπέζι. Αλλά και για να δείτε, εκεί, μπροστά στα μάτια σας, ένα ολόκληρο χωριό να καίγεται. Οι παραστάσεις ξεκίνησαν στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη.