"Ανεμοδαρμένα ύψη"

11 Φεβ. 2017

 ΚΡΙΤΙΚΗ της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Μια ιδιαίτερα καλαίσθητη παράσταση του άξιου σκηνοθέτη Γιάννη Καλαβριανού και του Κ.Θ.Β.Ε., που ανέβηκε το βράδυ του περασμένου Σαββάτου στο Θέατρο της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών, και συγχαίρουμε γι’ αυτό όλους τους συντελεστές. 

Η επιλογή του συγκεκριμένου έργου ήταν από τη μια τολμηρή, μα και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα από την άλλη. Τολμηρή, γιατί δεν πρόκειται για ένα θεατρικό έργο, αλλά για ένα μυθιστόρημα που θα έπρεπε να διασκευαστεί, έτσι ώστε να μην παραλείπεται τίποτε από την υπόθεση, από την ατμόσφαιρα, αλλά και από τα ψυχογραφήματα των ηρώων· κυρίως όμως γιατί οι ήρωες αυτοί δεν είναι και ό, τι απλούστερο, αλλά αμφιλεγόμενοι, δύστροποι, ακραίοι και σίγουρα θα ήταν δύσκολο μέσα από το σενάριο να αποδοθούν οι χαρακτήρες τους. Ενδιαφέρουσα από την άλλη, γιατί κάθε μεγάλη σκηνή έχει ανάγκη από τα κλασικά της έργα, τα οποία βέβαια πρέπει να ανανεώνονται. Και τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» ήταν μια εντελώς καινούργια επιλογή.

Κεντρικό θέμα η σύγκρουση ανάμεσα στους δυο βασικούς ήρωες, την Κάθριν και τον Χίθκλιφ, που ερωτεύονται πολύ μα δε βρίσκονται ποτέ μαζί, καθώς η Κάθριν αποφασίζει να παντρευτεί τον κοινωνικά αποδεκτό Έντγκαρ. Η αγάπη γίνεται μίσος και ασίγαστη δίψα για εκδίκηση από την πλευρά του Χίθκλιφ. Εκδίκηση που σιγά - σιγά θα φέρει την καταστροφή και στις δυο πλευρές. Γιατί «η εκδίκηση, όπως λέει, η Κάθριν είναι σαν το μαχαίρι χωρίς λαβή. Πληγώνει χειρότερα αυτόν που το κρατάει».

Ο σκηνοθέτης Γιάννης Καλαβριανός, που ανέλαβε ο ίδιος τη διασκευή, φροντίζει ώστε η υπόθεση να κυλά γρήγορα μέσα από την αφήγηση και την περιορισμένη δράση και επιλέγει να εστιάσει στις διαπροσωπικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των ηρώων. Τα θεατρικά δίπολα, συνηθέστερα άντρας-γυναίκα αλλά και άντρας-άντρας, γυναίκα-γυναίκα αποκαλύπτονται πάνω στη σκηνή. Μέσα από τις κραυγές και τις συγκρούσεις τους αναδεικνύονται αριστοτεχνικά οι χαρακτήρες των ηρώων σε όλο τους το βάθος, χωρίς να μένει τίποτε κρυφό.

Η διασκευή εστιάζει ακόμη σε εμβληματικές ρήσεις του βιβλίου, δίνοντας μια ιδιαίτερη θέση στον λόγο και μια έντονη ποιητικότητα.

Αρωγός στην ανάδειξη της θεατρικής αυτής δημιουργίας το εντελώς συμβολικό και πρωτοποριακό σκηνικό του καταξιωμένου στο εξωτερικό Γιάννη Θαβώρη. Τα λιγοστά έπιπλα έχουν όλα τους διπλή όψη, μισά καινούργια, όμορφα, χρωματιστά ή γυαλισμένα, μισά παλιά, λιτά και σκονισμένα. Μέσα από την έξυπνη αυτή ιδέα, το σκηνικό καταφέρνει να αποδώσει -την ίδια στιγμή- τα δύο τελείως διαφορετικά σπίτια, στα οποία διαδραματίζεται η υπόθεση, ένα παλιό αγροτόσπιτο από τη μια, ένα πλούσιο αρχοντικό από την άλλη. Η συνολική σύλληψη δίνει ταυτόχρονα μια εικόνα έντονης καταστροφής, αποσύνθεσης, χαλασμού, παραπέμποντας προφανώς στην τελική καταστροφή, που θα φέρει στους ήρωες η σύγκρουση και η εκδίκηση.

Παρόλο που έχουν περάσει 170 χρόνια από τότε που η νεαρή, αλλά μεγάλη σε ποιότητα δραματουργός Έμιλυ Μπροντέ, συνέλαβε τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη», κάποια στοιχεία παραμένουν διαχρονικά· ο κοινωνικά κατώτερος, που δέχεται τον αποκλεισμό και τη χλεύη και πολλές φορές μετατρέπεται σε «κακό», η ανάγκη που κάποιες φορές νιώθει ο άνθρωπος για εκδίκηση, η οποία κατατρώγει τα σωθικά του, αλλά και η ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη του να αγαπηθεί. Μ’ αυτή την ανάγκη ζουν και πεθαίνουν όλοι οι ήρωες του έργου. «Τελικά δεν είναι τόσο δύσκολο να πεθάνει κανείς, πολύ πιο δύσκολο είναι να αγαπηθεί» αναφωνεί ο Χίθκλιφ λίγο πριν τον θάνατό του.

Το έργο της αφήγησης αναλαμβάνει η μεγάλη κυρία του Θεάτρου, Έφη Σταμούλη, ενσαρκώνοντας την οικονόμο Νέλλυ, που φαίνεται να γνωρίζει τα πάντα. Η αφηγήτρια συχνά πυκνά και όταν χρειάζεται να συνομιλήσει με κάποιον ήρωα, εισχωρεί μέσα στη δράση και αναλαμβάνει και ρόλο ηθοποιού. Η μοναδική Έφη Σταμούλη με την ερμηνεία της αποδεικνύει για άλλη μια φορά τη μεγάλη της ποιότητα και δικαιώνει τη μεγάλη ιστορία της στο σανίδι.

Ο Γιώργος Γλάστρας στον πρωταγωνιστικό ρόλο ενσαρκώνει ιδανικά τον Χίθκλιφ, γίνεται Χίθκλιφ και δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερος. Η Μαριάνθη Παντελοπούλου διαθέτει τη φρεσκάδα και τον δυναμισμό, που απαιτεί ο ρόλος της Κάθριν, και ανεβαίνει ερμηνευτικά, όσο περνά η ώρα. Ο Γιώργος Κολοβός, ο αμήχανος Έντγκαρ, στέκεται στο ύψος ενός ιδιαίτερου ρόλου. Ο υπόλοιπος θίασος, όλα νέα παιδιά γεμάτα ζωντάνια, όρεξη, ενθουσιασμό, μας εντυπωσιάζουν.

Τα κοστούμια, πολύ όμορφα, άλλα σε γκρίζο-μαύρο κι άλλα σε έντονα χρώματα συνεισφέρουν και αυτά στην ανάδειξη των αντιθέσεων που αφορούν στη δράση, αλλά και επιτρέπουν στο σκηνοθέτη κάποιες στιγμές να μας χαρίσει εξαιρετικές εικόνες πάνω στη σκηνή, τέρποντας μας αναπάντεχα. Οι φωτισμοί καταφέρνουν να αποδώσουν την υποβλητική ατμόσφαιρα του έργου. Η μουσική είναι εύστοχη, ορισμένες στιγμές θα μπορούσε να είναι και περισσότερη. Αξίζει επίσης να σημειωθούν οι εξαιρετικές φωτογραφίες και το άρτια επιμελημένο πρόγραμμα της παράστασης.

Αν θέλαμε εν τέλει να χαρακτηρίσουμε αυτή τη δουλειά, θα λέγαμε πως είναι μια υψηλής αισθητικής μοντέρνα απόδοση ενός σπουδαίου λογοτεχνικά κλασικού έργου. Θα ήταν κρίμα να χάσετε την ευκαιρία να την παρακολουθήσετε. Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε ένα από τα ελάχιστα καταφύγια είναι η τέχνη και είναι καλό να τη βάζουμε στην ζωή μας, όποτε αξίζει τον κόπο. Οι παραστάσεις πραγματοποιούνται στο Θέατρο της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών.