Τολμηρή , ρεαλιστική, «Ρωσική Επανάσταση»

ΚΡΙΤΙΚΗ της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Η παράσταση είναι μια τολμηρή και διεισδυτική  παρατήρηση του προικισμένου σκηνοθέτη με τη χαρισματική προσωπικότητα Τσέζαρις Γκραουζίνις,  στα γεγονότα του Οκτώβρη του 1917, που εκατό ολόκληρα χρόνια πριν σφράγισαν την παγκόσμια ιστορία. Με επίκεντρο πάντοτε τον άνθρωπο, αυτό το μικρό και αδύναμο, μα κάποιες στιγμές τόσο απαιτητικό και τόσο αδίστακτο πλάσμα….

Αφορμή για να χτίσει το έργο του είναι  ένας ανυποψίαστος, απλός στρατιώτης, ο Ιβάν ή Βάνιας, που βιώνει τραγικές στιγμές στο πεδίο της μάχης του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Ο Βάνιας σώζεται ως εκ θαύματος και στο δρόμο της επιστροφής συναντά τους ξεσηκωμένους μπολσεβίκους, που ευαγγελίζονται την επανάσταση και πορεύεται πλέον μαζί τους.

Ο Τσέζαρις Γκραουζίνις, όχι μόνο ως σκηνοθέτης, αλλά και ως εμπνευστής και συγγραφέας πλέον του όλου εγχειρήματος, εστιάζει σε όλες τις δυναμικές κοινωνικές ομάδες της εποχής, οι οποίες παρελαύνουν από τη σκηνή. Ο καταπονημένος στρατός, που επιβιώνει στο μέτωπο σε άθλιες συνθήκες αναμένοντας καθημερινά σχεδόν τον θάνατο,πιθανόν και ως λύτρωση από τις κακουχίες˙οι επαναστατημένοι μπολσεβίκοι που βρέθηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη μπροστά στο άπιαστο όνειρο της εξουσίας˙ οι ευγενείς που αντικρίζουν με τρόμο τις εξελίξεις και επικαλούνται ακόμη και τη γερμανική βοήθεια προκειμένου να μη χάσουν τα ηνία˙ ο απλός λαός που τρέχει να σωθεί από την αναμπουμπούλα κρατώντας…. ομπρέλες˙ οι γυναίκες, κάποιες στρατευμένες που γίνονται ίσως  αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους ιδεολογικούς συντρόφους τους, αλλά και άλλες πιο αφελείς, που ονειρεύονται ρομαντικά την επιστροφή στο χωριό λες και μαζί με αυτήν θα κοπάσει αίφνης η αναταραχή και όλα θα είναι πλέον ρόδινα.

Καμιά από τις παραπάνω ομάδες δε μένει ασχολίαστη από τον Γκραουζίνις, καμιά δεν εξιδανικεύεται, αλλά όλο το έργο του είναι διανθισμένο από άκρη σε άκρη με σαρκαστικά στοιχεία και διαπερνάται λες από μια  αδιάκοπη γκογκολική ειρωνία. Ο σκηνοθέτης, με αφορμή τα παραπάνω  γεγονότα  βρίσκει ευκαιρία να σχολιάσει και να στηλιτεύσει την ανθρώπινη φύση, που πολλές φορές δυστυχώς αποδεικνύεται πολύ μικρή και κατώτερη των περιστάσεων, την υποκειμενική άποψη που ο καθένας θέλει πάντοτε να την προβάλλει ως σωστή, την ευκολία με την οποία οι άνθρωποι μπορούν να μετατραπούν σε όχλο, μα και το δικαίωμα της ασυδοσίας που γεννά ως δια μαγείας η κατάκτηση της εξουσίας.  Από την πρώτη κιόλας στιγμή διακρίνονται όλα τα τρωτά της επανάστασης, που εκπορεύονται από την ίδια την ανθρώπινη φύση. Αρκούν άραγε η πίστη και ο ενθουσιασμός για να πετύχει;

Η ιστορία ξετυλίγεται μπροστά στο θεατή με μια σειρά από  δυνατές σκηνές, που με απαράμιλλη γλαφυρότητα και δεξιοτεχνία  στήνει ο σκηνοθέτης και εναλλάσσονται συνεχώς για να προλάβουν τις εξελίξεις. Τα πρόσωπα και οι καταστάσεις φωτίζονται από κατατοπιστικές αφηγήσεις και αποκαλυπτικούς διαλόγους. Ο   πολυμελής θίασος μετακινείται πάνω στη σκηνή με   ένταση και  ρυθμό,  αλλά και μοναδική ακρίβεια, ενώ η αδιάκοπη  δράση  μας  χαρίζει συνεχώς εικόνες σχεδόν κινηματογραφικές, που απογειώνουν την παράσταση.  Ιδανικό συμπλήρωμα σε αυτό το εγχείρημα -απουσία σκηνικού-  το μοναδικό φόντο που δημιουργούν στο βάθος της σκηνής τα μαγικά παιχνίδια με τις σκιές, τις ομίχλες και τα φώτα. Μας γοητεύουν επιπλέον  οι εν χορώ απαγγελίες , η αργή κίνηση, οι κόκκινες σημαίες και τα περιβραχιόνια που μαγνητίζουν, κι ένα ρώσικο τραγούδι.

Ο όλος θίασος, ιδανικά επιλεγμένος,  είναι βγαλμένος λες από τις στέπες της Ρωσίας κι οι ηθοποιοί σαν να έχουν  σμιλεμένη στα πρόσωπά τους  τη ρώσικη ψυχή. Πρώτος και καλύτερος ο έκπληκτος από τις αναπάντεχες εξελίξεις στη ζωή του  Βάνιας και  εκπληκτικός στην ερμηνεία του  Νικόλας Μαραγκόπουλος.

Αναμφίβολα, εκατό χρόνια μετά από τα συγκλονιστικά γεγονότα και γνωρίζοντας πλέον τις εκβάσεις και τις εξελίξεις, φαντάζει ίσως πιο εύκολο να κάνει κάποιος  παρατηρήσεις και κρίσεις. Τα πράγματα μπορεί  να έχουν γίνει κάπως έτσι, εντούτοις ο σκηνοθέτης δηλώνει πως με το έργο και την προσέγγισή του αυτή επιδιώκει  να κάνει τέχνη και όχι  πολιτική και να εστιάσει όχι τόσο στην ιστορία, αλλά στα διαχρονικά ζητήματα που αφορούν την ανθρώπινη φύση και ζωή. Κάποια σοβαρά ερωτήματα προκύπτουν βέβαια, τα οποία  δε θα πάψουν ούτε στιγμή να μας απασχολούν. Είναι άραγε μια δίκαιη κοινωνία εφικτή ή αποτελεί μόνο  ουτοπία; Και αν δεν είναι εφικτή τι μέλλει γενέσθαι; Μπορεί και πρέπει  τάχα η ανθρώπινη φύση να απαρνηθεί την βαθιά και αντικειμενική  της  ανάγκη  για ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη;  Με αυτούς τους προβληματισμούς ας  παρακολουθήσουμε τη δουλειά  αυτή.

Από την πρώτη κιόλας μοναδική  σκηνή με την οποία ξεκινά το έργο, που θα ευχηθείτε σίγουρα να μπορούσατε να τη  βλέπατε πάλι, ξανά και ξανά, ως την κορυφαία στιγμή της παράστασης όπου ο νικητής και αρχηγός πια Λένιν αντιμετωπίζει  τον  προβληματισμένο Γκόρκυ και εντός ολίγου αναπόφευκτα και  την ίδια τη συνείδησή του, η παράσταση αυτή είναι μια υποδειγματική δουλειά, τόσο στη σύλληψη, όσο και στην απόδοσή της, που κανείς μα κανείς  δεν θα πρέπει να χάσει. Ένα δώρο του ΚΘΒΕ και του πολυτάλαντου Τσέζαρις Γκραουζίνις προς όλους.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:

Mετάφραση: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου
Δραματουργία - Σκηνοθεσία: Τσέζαρις Γκραουζίνις
Σκηνικά - Κοστούμια: Βιτάουτας Νάρμπουτας
Μουσική: Μαρτίνας Μπιαλομπζέσκις
Χορογραφία - Κίνηση: Έντι Λάμε
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος
Μουσική Διδασκαλία: Παναγιώτης Μπάρλας
Βοηθός σκηνοθέτη: Αθηνά Σαμαρτζίδου
Βοηθός σκηνογράφου - ενδυματολόγου: Μαρία Μυλωνά
Φωτογράφηση παράστασης: Τάσος Θώμογλου
Οργάνωση παραγωγής: Αθανασία Ανδρώνη

Παίζουν: Ιορδάνης Αϊβάζογλου, Έφη Δρόσου, Γιάννης Καραμφίλης, Ζωή Λύρα, Ιφιγένεια Μακρή, Νικόλας Μαραγκόπουλος, Ιωάννης Μαστρογιάννης, Μάριος Μεβουλιώτης, Δημήτρης Μηλιώτης, Αλέξανδρος Μούκανος, Άγγελος Νεράντζης, Χρίστος Νταρακτσής, Χρήστος Παπαδημητρίου, Τίμος Παπαδόπουλος, Νίκος Ράμμος, Θανάσης Ραφτόπουλος, Αναστάσιος Ροδοβίτης, Ρέα Σαμαροπούλου, Γιάννης Τσάτσαρης, Μαρίνα Τσελεπή, Γιάννης Τσεμπερλίδης, Μίλτος Τσιάντος, Σαμψών Φύτρος.

ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΠΡΕΜΙΕΡΑ: Τετάρτη 25 Οκτωβρίου, στις 21.00

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Τετάρτη 18:00, Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21:00, Κυριακή 19:00