«ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ», κομμάτι ιστορίας

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

«ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ» ή εκεί που ο «Ευαγγελιστής» Μάρκος Βαμβακάρης συναντά τον «Αρχάγγελο» Μιχαήλ Γενίτσαρη.

Θα ξεκινήσω με το εξαιρετικό κείμενο του έργου «ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ». Πρόκειται για ένα πραγματικό διαμάντι! Το έγραψε ο μεγάλος πανεπιστημιακός δάσκαλος, καθηγητής εθνομουσικολογίας και αφοσιωμένος μελετητής της παραδοσιακής μουσικής  Λάμπρος Λιάβας που χρόνια τώρα έρχεται και κοντά στον κόσμο παρουσιάζοντας στην τηλεόραση την αγαπημένη εκπομπή «Το αλάτι της γης». Ο ίδιος έχει κάνει επίσης την επιλογή των κειμένων και τη μουσική επιμέλεια στην εμβληματική παράσταση Αγγέλα Παπάζογλου με την Άννα Βαγενά, βασισμένος στο βιβλίο του γιού της Αγγέλας, που την είδα και αυτήν   πριν λίγο καιρό και ήταν επίσης  ένα αριστούργημα.

 Ο Λάμπρος Λιάβας λοιπόν ζωγραφίζει στην κυριολεξία καταθέτοντας αυτό το κείμενο του «ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ»  βασισμένος προφανώς σε συνεντεύξεις των δύο μεγάλων τραγουδοποιών Βαμβακάρη και Γενίτσαρη αλλά και σε άλλα κείμενα σχετικά ή της εποχής. Ο συγγραφέας αναφέρεται σε συγκεκριμένα επεισόδια της ζωής τόσο του Μάρκου, όσο και του Μιχάλη μέσα από τα οποία ξεδιπλώνεται ξεκάθαρα ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα τους, η αγάπη τους στη μουσική, το μπουζούκι και το τραγούδι, οι σχέσεις με τις γυναίκες, οι φίλοι και το όνομα στην πιάτσα. Κάθε λέξη, κάθε επεισόδιο, κάθε περιστατικό που ακούγεται είναι ταυτόχρονα αξιόλογο και  ενδιαφέρον ως συναρπαστικό θα έλεγα, αλλά και  δίνει απόλυτα το στίγμα ενός καιρού και μιας εποχής τόσο ιδιαίτερης και χαρακτηριστικής. Οι ταβέρνες, τα χασίσια, η περιθωριοποίηση των ρεμπέτηδων, οι ταραγμένες πολιτικές καταστάσεις, οι εξορίες, ο πόλεμος, η φτώχεια και η ανέχεια. Με λίγα λόγια το μεστό αυτό και άκρως ενδιαφέρον κείμενο σκύβει σπαρακτικά στα ντέρτια τους καημούς και τα σεκλέτια των ρεμπέτηδων και αναδεικνύει πώς έγραφαν αυτοί τραγούδια, εμπνεόμενοι  από τον πόνο και τη μαύρη τη ζωή τους, τραγούδια της καρδιάς και όχι της φιγούρας, μιας σπαρακτικής εποχής που έχει πλέον  παρέλθει.

Το λαμπρό αυτό κείμενο αναλαμβάνει να σκηνοθετήσει και να ερμηνεύσει ένας πολύπειρος και αφοσιωμένος ηθοποιός, αναμφίβολα λάτρης των ρεμπέτηδων και του ρεμπέτικου, αυτό τουλάχιστον υποδηλώνει η επιλογή του. Ο Τάκης Χρυσικάκος αυτοσυγκεντρώνεται και διεισδύει με ταλέντο και έμπνευση στους ρόλους του Βαμβακάρη στην αρχή και του Γενίτσαρη στη συνέχεια. Με όπλο την ψυχή και το συναίσθημά του αποδίδει δυο εξαιρετικές και πολύ πονεμένες ταυτόχρονα προσωπικότητες που άφησαν εποχή, αλλά που στον καιρό τους εκτός από τις λίγες χαρές έλαβαν κυρίως βάσανα στεναχώριες, δυσκολίες.  Το πρόσωπο του ηθοποιού πάλλεται συχνά από τη συγκίνηση και δάκρυα έρχονται στα μάτια του καθώς αυτά που ιστορεί πολλές φορές δεν είναι ευχάριστα. Είναι όμως κατατοπιστικά και άκρως ενδιαφέροντα.

Η σκηνοθεσία είναι λιτή. Ο Τάκης Χρυσικάκος βασίζεται στο κείμενο και την ερμηνεία και δεν φτιασιδώνει το έργο με περιττά τεχνάσματα. Φαίνεται πως αυτό του βγάζει το συναίσθημά του. Αφηγείται απλά και απέριττα ενώ μοναδικός του σύντροφος είναι ένα μπουζούκι που ερμηνεύει μερικά από τα χαρακτηριστικά τραγούδια των δημιουργών. Τα τραγούδια είναι προσεκτικά επιλεγμένα επίσης από τον Λάμπρο Λιάβα και ακούγονται συχνά παράλληλα με τα περιστατικά  που τα ενέπνευσαν. Έτσι το έργο «ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ» δίνει στην ουσία τις ζωές του Βαμβακάρη και του Γενίτσαρη και μέσα από τα τραγούδια τους. Στο μπουζούκι και το τραγούδι είναι ο Νίκος Μπλουμπής. Αξίζει να αναφέρουμε τέλος την παρουσία του λαϊκού χορευτή Γιώργου Σοφιανίδη που χορεύει ζεϊμπέκικο.

Τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι απλά και θα σχολιάσουμε μόνο το χαρακτηριστικό γνωστό μάλλινο φανελάκι που φορούσε ο Βαμβακάρης στο τέλος της ζωής του, έναν από τους λόγους που τον περιφρονούσαν τότε, γιατί δεν φορούσε κοστούμι. Αλλά τι να πεις!  Η ιστορία μίλησε και του έδωσε τη θέση που του άξιζε.

Στο video wall προβάλλονται τέλος πίνακες του Χρήστου Μποκόρου.

Αξίζει να  δείτε το έργο αυτό! Και όχι μόνον όσοι αγαπάτε και ακούτε με πάθος το ρεμπέτικο τραγούδι. Γιατί στο «ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ» αναδεικνύονται κομμάτια της ιστορίας όχι μόνο της μουσικής, αλλά και της Ελλάδας ολόκληρης. Γιατί έχει ατόφιο συναίσθημα και θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον σας από την αρχή ως το τέλος.

Κείμενα-μουσική επιμέλεια: Λάμπρος Λιάβας, Ερμηνεία – Σκηνοθεσία: Τάκης Χρυσικάκος, 

Οι προβολές της παράστασης προέρχονται (ευγενική παραχώρηση) από πίνακες του Χρήστου Μποκόρου. Συμμετέχουν επίσης ο μουσικός Νίκος Μπλουμπής και ο λαϊκός χορευτής Γιώργος Σοφιανίδης.