Ευφάνταστη, δυνατή «Η ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΜΟΥ».

 

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Η «Τριλογία του παραθερισμού» είναι έργο του μεγάλου Ιταλού δραματουργό Κάρλο Γκολντόνι, ο οποίος  εμπνεύστηκε από την Commedia dell’ arte αλλά  την εξέλιξε σημαντικά, διεισδύοντας και καταγράφοντας με έμπνευση και σε βάθος  την κοινωνία και τους ανθρώπινους χαρακτήρες. Η τριλογία  είναι έργο της ωριμότητάς του Γκολντόνι. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1761 και αποτελείται από τρία μέρη. «Η μανία του παραθερισμού», «Οι περιπέτειες του παραθερισμού» και «Επιστροφή από τον παραθερισμό». Η τριλογία σκηνοθετήθηκε για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος από τον Γιάννη Σκουρλέτη και την ομάδα bijoux de kant.

Η υπόθεση έχει ως εξής. Μια ομάδα μάλλον ξεπεσμένων αριστοκρατών ετοιμάζεται πυρετωδώς να εγκαταλείψει το Λιβόρνο και να ξεκινήσει για τον παραθερισμό της στο ορεινό Μοντενέρο. Ο παραθερισμός είναι πάθος και ψύχωση για όλους αυτούς τους ανθρώπους, που τον αναμένουν πώς και πώς για να επιδείξουν τα πλούτη τους, να συγκριθούν και να ξεχωρίσουν φορώντας τα ωραιότερα φορέματα και παραδίδοντας λουκούλλεια δείπνα, τρέφοντας έτσι την ακόρεστη ματαιοδοξία τους. Τίποτα δεν τους σταματά σε αυτό το ξέφρενο παιχνίδι  και κανένας ορθολογισμός δεν μπορεί να φρενάρει τις αδικαιολόγητες σπατάλες που τους οδηγούν κυριολεκτικά σε χρεοκοπία.

Στο όνομα λοιπόν του φαίνεσθαι αναπτύσσονται ιδιαίτερες σχέσεις ανάμεσα στους πρωταγωνιστές και αναδεικνύεται ένας καμβάς από  χαρακτήρες, που χάνουν κυριολεκτικά τον εαυτό τους αναλωνόμενοι σε μια επιφανειακότητα, καλλιεργώντας ψευδαισθήσεις και αυταπάτες και απομένουν εντέλει απελπιστικά στερημένοι και μόνοι. Ο Λεονάρντο, βουτηγμένος στα χρέη, ετοιμάζεται για άλλη μια υπέρογκη σπατάλη αρκεί να μην χάσει την καλή του φήμη. Ο Φιλίππο  του υπόσχεται για γυναίκα την κόρη του Τζακίντα και μια μεγάλη προίκα, ενώ στα αλήθεια είναι τελείως άφραγκος. Ο Φερντινάντο, άνθρωπος της προσκολλήσεως, κόλακας και κουτσομπόλης επιβιώνει μόνο επειδή όλοι φοβούνται μην τους πιάσει στο στόμα του. Η αδερφή του Λεονάρντο Βιττόρια παθαίνει κρίσεις επειδή δεν είναι έτοιμο το καινούριο της φουστάνι. Και κάτω από αυτές τις συνθήκες οι σχέσεις των ανθρώπων γίνονται όλο και πιο σάπιες. Η Τζακίντα αν και υποτίθεται ότι αγαπάει τον Λεονάρντο φλερτάρει ασύστολα με τον Γκουλιέλμο και επιδιώκει να το επιβάλλει αυτό. Η δύστυχη Σαμπίνα εκλιπαρεί τον Φερντινάντο να την παντρευτεί, ενώ αυτός είναι ξεκάθαρο πως ενδιαφέρεται μόνο για τα λεφτά της. Ο Φουλτζέντσιο τέλος, είναι ο μόνος έντιμος, καλόψυχος και φωνή της λογικής που προσπαθεί πάντα να βοηθήσει.

Το έργο από μόνο του είναι ένα αριστούργημα! Ο Γκολντόνι μεγαλουργεί πλάθοντας τέλεια τις ατελέσφορες καταστάσεις αλλά και τους απόλυτα ολοκληρωμένους χαρακτήρες με τις ιδιαιτερότητες και κυρίως τις αδυναμίες τους. Με κοφτερούς και εύστοχους διαλόγους σε άψογη μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα μας κρατά επί δυόμισι  ώρες  σε εγρήγορση. Και βέβαια αν και η τριλογία περιέχει έντονα το κοινωνικό σχόλιο, σάτυρα, χιούμορ και πολλές  ευτράπελες καταστάσεις,  αν κρίνουμε από την έκβαση της υπόθεσης και τα αδιέξοδα των ηρώων δεν θα την χαρακτηρίζαμε  τόσο απλοϊκά  ως  κωμωδία. Μήπως είναι και λίγο τραγωδία τελικά; Μήπως δεν είναι τυχαίο που  στο κέντρο του σκηνικού είναι αναρτημένη από την αρχή του έργου η φωτεινή επιγραφή «TRAGEDY»; Εξάλλου, ένα τέρας περιφέρεται πίσω από τη σκηνή σε όλη τη διάρκεια του έργου, σαν μια βαριά σκιά που αποστερεί από τους ήρωές μας κάθε χαρά.

Η παράσταση χαρακτηρίζεται από εξαιρετικές ερμηνείες. Το πρωταγωνιστικό δίδυμο Χρίστος Στυλιανού και Κλειώ Δανάη Οθωναίου κέντησαν πραγματικά πάνω στη σκηνή.  Οι δυο ηθοποιοί φαίνεται πως έχουν πλέον φτάσει πολύ ψηλά ερμηνευτικά και διαπρέπουν. Πιάνουν τον ρόλο και διεισδύουν τόσο βαθιά που γίνονται ένα με αυτόν. Τους θαύμασα και τους δυο γι’ αυτό δεν μπορώ να τους ξεχωρίσω. Ήταν εξαίσιοι!  Είναι δε τόσο ταιριαστοί πάνω στη σκηνή που θα πρέπει να καθιερωθούν ως θεατρικό ζευγάρι!

Ο Κώστας Σαντάς, βετεράνος και πάντα απολαυστικός ερμήνευσε με χάρη και αφοπλιστική ευγένεια  τον Μπερναντίνο. Ο Γιώργος Καύκας, άψογος στο ρόλο του αντιπαθητικού Φερντινάντο. Ο Δημήτρης Σιακάρας και ο Δημήτρης Κολοβός απέδωσαν χωρίς εκπλήξεις τους ρόλους των Φουλτζέντσιο και Φιλίππο και όπως πάντα ήταν  φυσικοί και υπερεπαρκείς. Η Σοφία Καλεμκερίδου κέρδισε τις εντυπώσεις ως Κοστάντσα, ενώ και η Άννα Κυριακιδου ήταν πολύ καλή ως Σαμπίνα. Η Εύα Φρακτοπούλου ανέβηκε ερμηνευτικά με το πέρασμα της ώρας ως Βιττόρια, ενώ πειστικός ήταν και ο Βασίλης Μπεσίρης ως Γκουλιέλμο. Στο ρόλο καρικατούρα του Τονίνο ο Κωνσταντίνος Τσονόπουλος, ενώ Ροζίνα ήταν η Θεοφανώ Τζαλαβρά. Την παράσταση έκλεψε αναμφίβολα η Μαίρη Ανδρέου που σε αντικατάσταση ερμήνευσε την Μπρίτζιντα και με το κούνημα, το λίγωμα και την έξοχη τσαχπινιά της ανέδειξε ένα μεγάλο ταλέντο.

Και ας περάσουμε στους υπηρέτες, τους ταπεινούς και καταφρονεμένους και αιώνια πεινασμένους, αυτούς που μιλούν για τα υπέροχα φαγητά που ολημερίς σερβίρουν και όμως ποτέ δεν τα δοκίμασαν, αυτούς που δείχνουν ίσως πιο ανθρώπινοι και πιο συνετοί από τα ξιπασμένα αφεντικά τους. Ο  σκηνοθέτης σκύβοντας πάνω σε αυτή την ιδιαίτερη κατηγορία και επιδιώκοντας να κεντρίσει το ενδιαφέρον μας ή ίσως  να δώσει κάποιο μήνυμα  τους παρουσιάζει  ως αλλόκοτα πλάσματα, κάπως ανδρόγυνα, ίσως άτομα που έχασαν την ταυτότητά και την προσωπικότητα τους. Τους υπηρέτες ερμηνεύουν με ιδιαιτερότητα οι Δημήτρης Καρτάκης ως Πάολο, Γιώργος Κωνσταντινίδης ως Πασκουάλε, Φαμπρίτσιο Μούτσο ως Τίτα και Χρήστος Νταρακτσής ως Τσέκο.

Το έργο αν και αναφέρεται στο 1761 είναι  σκηνοθετικά μεταφερμένο στις μέρες μας. Με σύγχρονα και μάλιστα εξεζητημένα, πολύχρωμα, απαστράπτοντα κοστούμια αλλά και ιλουστρασιόν σκηνικά με χρυσές κορδέλες, και άφθονα λουλούδια σαν νυχτερινό κέντρο σε όλο του το μεγαλείο. Η εικόνα είναι πολύ έντονη και κυριαρχεί, σχεδόν βγάζει μάτι, ίσως γιατί μόνο για την εικόνα και όχι για την ουσία νοιάζονται και οι ίδιοι οι  ήρωες του έργου. Το ίδιο εντυπωσιακή είναι και η ένταση ανάμεσα στους ήρωες που φτάνουν συχνά σε ντελίριο και ερμηνευτικά κρεσέντο. Αυτή είναι η σκηνοθετική άποψη που υπηρέτησε ο σκηνοθέτης Γιάννης Σκουρλέτης μαζί με τον γιο του Κωνσταντίνο υπεύθυνο για τα σκηνικά, τα κοστούμια και τους φωτισμούς και την ομάδα bijoux de kant. Μια  εκκεντρική και εντυπωσιακή απόπειρα που βγάζει το έργο από το χρονοντούλαπό του, του δίνει έναν εντελώς νέο αέρα  και σίγουρα θα συζητηθεί.

Η τριλογία του παραθερισμού του Γιάννη Σκουρλέτη είναι μια σπουδαία, ενδιαφέρουσα, δυνατή και ευφάνταστη εκδοχή ενός εκπληκτικού, κλασσικού και δοκιμασμένου συγγραφικά έργου. Αξίζει να το δείτε για τα διαχρονικά ζητήματα που θίγει και αφορούν την ανθρώπινη φύση αλλά και για να απολαύσετε τις δυνατές ερμηνείες και την νέα ανάγνωση που επιχείρησε με τόλμη ο σκηνοθέτης.

Συντελεστές
Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας
Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης
Σκηνικά - Κοστούμια - Φωτισμοί: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης
Μουσική: Πάνος Ηλιόπουλος
Δραματουργική Επεξεργασία: Ασημένια Ευθυμίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστόφορος Μαριάδης
Βοηθός σκηνογράφου - ενδυματολόγου: Παρασκευή Μποκοβού
Β' βοηθoί σκηνοθέτη: Αλέξανδρος Ζαφειριάδης, Αθηνά Καμπούρη, Φωτεινή Τιμοθέου
Οργάνωση παραγωγής: Αθανασία Ανδρώνη


Παίζουν: Άννα Ευθυμίου (Μπρίτζιντα), Σοφία Καλεμκερίδου (Κοστάντσα),  Δημήτρης Καρτόκης (Πάολο), Γιώργος Καύκας (Φερντινάντο), Δημήτρης Κολοβός (Φιλίππο), Άννα Κυριακίδου (Σαμπίνα), Φαμπρίτσιο Μούτσο (Τίτα), Βασίλης Μπεσίρης (Γκουλιέλμο), Χρίστος Νταρακτσής (Τσέκο), Κλειώ Δανάη Οθωναίου (Τζακίντα), Κώστας Σαντάς (Μπερναρντίνο), Δημήτρης Σιακάρας (Φουλτζέντσιο), Χρίστος Στυλιανού (Λεονάρντο), Θεοφανώ Τζαλαβρά (Ροζίνα), Κωνσταντίνος Τσονόπουλος (Τονίνο), Εύα Φρακτοπούλου (Βιττόρια)
 
Φιγκυράν-Μουσικός: Γιώργος Κωνσταντινίδης (Πασκουάλε)


* Στην πρεμιέρα της παραγωγής «Η Τριλογία του Παραθερισμού» το Σάββατο 28/01 αλλά και στην παράσταση της Κυριακής 29/01 τον ρόλο της "Μπρίτζιντα" ερμηνεύει η Μαίρη Ανδρέου, αντί της Άννας Ευθυμίου.