"Δηλητήριο" Υπάρχει αντίδοτο;

ΚΡΙΤΙΚΗ της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Το έργο

Ένα ζευγάρι χάνει το παιδί του σε τροχαίο. Λίγο καιρό αργότερα, ένα απόγευμα παραμονής πρωτοχρονιάς, ο σύζυγος φτιάχνει τη βαλίτσα του και εγκαταλείπει το σπίτι. Εννιά χρόνια μετά το ζευγάρι ξανασυναντιέται για ένα διαδικαστικό ζήτημα. Η συνάντηση χαρακτηρίζεται από ένα κέντημα και εναλλαγές συναισθημάτων· αμήχανα γέλια και μια υπόγεια χαρά με την πρώτη ματιά, γενικόλογα και φλυαρίες αργότερα, που μετατρέπονται στη συνέχεια σε πικρόχολα σχόλια, δηλητηριώδεις καταγγελίες, ρήξη, ύφεση και στο τέλος  συμφιλίωση. Μέσα σε όλη αυτή τη στιχομυθία ξεχειλίζει ενίοτε και ο πόνος της απώλειας, διαφορετικά εκφρασμένος από τον άντρα, διαφορετικά από τη γυναίκα.

Το δηλητήριο είναι ιδωμένο, κατά την άποψή μας, κυρίως από την πλευρά της γυναίκας. Διεισδύοντας στη  ψυχολογία της γυναίκας που εγκαταλείφθηκε από το σύζυγό της και  μάλιστα σε μια τραγικά δύσκολη στιγμή,  η ολλανδή συγγραφέας Λοτ Φέικεμανς, γυναίκα και αυτή, βγάζει όλα τα συνήθη μετά από ένα χωρισμό συμπτώματα, υστερίες, καταγγελίες, κακίες προς τον σύζυγο, που η σύζυγος του προσάπτει αδιαφορία, εγκατάλειψη, αμέλεια, απουσία, όσα δεν ειπώθηκαν τότε, που οι γρήγορες, δυσάρεστες   εξελίξεις δεν το επέτρεψαν.

Ο άντρας από την άλλη, πολύ λιγότερο εκδηλωτικός, ακούει στωικά όλα αυτά και τα απορροφά ως ένας σάκος του μποξ. Είναι αλήθεια πως βρίσκεται -ίσως- σε πλεονεκτικότερη θέση μιας και έχει ξαναφτιάξει τη ζωή του. Και έτσι επιβεβαιώνεται άλλο ένα σύνηθες στοιχείο του στόρυ, ο άντρας στα διαζευγμένα ζευγάρια να ξαναπαντρεύεται ενώ η γυναίκα να μένει στο τέλος μόνη.

Αν και η απώλεια του παιδιού λαμβάνει  σίγουρα ένα κομμάτι της υπόθεσης, κατά την άποψή μας, η συγγραφέας επί της ουσίας  εστιάζει κυρίως  στη διαπροσωπική  σχέση του ζευγαριού και  το όλο έργο προσομοιάζει σε πολλά σημεία με μια οποιαδήποτε συνάντηση δυο διαζευγμένων χρόνια μετά το χωρισμό. Δε γνωρίζουμε αν  αυτό έγινε από πρόθεση ή έτσι, απλά βγήκε, πάντως το παραπάνω γεγονός  κάνει το έργο πιο οικείο, μιας και πολύς κόσμος έχει βιώσει ένα διαζύγιο και τα επακόλουθα συναισθήματα, αλλά σίγουρα και  λιγότερο καταθλιπτικό.

Αντίδοτο στην απώλεια ενός παιδιού αναμφίβολα  δεν υπάρχει, μόνο ίσως παρηγοριά· . όμως στις πίκρες και τα δηλητήρια που μας πότισαν και ποτίζουμε καθημερινά ο ένας τον άλλο, αναμφισβήτητα αντίδοτο είναι να τολμούμε να μιλάμε, να εκφραζόμαστε, να εκμυστηρευόμαστε, να πλησιάζουμε, να συμφιλιωνόμαστε.

Η παράσταση

Η εξαιρετική ερμηνεία της Μαρίας Τσιμά χαρακτηρίζει το ανέβασμα του έργου «Δηλητήριο». Η Μαρία Τσιμά, με μεγάλη γκάμα εκφραστικών μέσων, βγάζει πράγματι όλο το δηλητήριο που έχει μαζέψει, με τις παθιασμένες κινήσεις της, τις γκριμάτσες του προσώπου της, τις εναλλαγές της φωνής της, το καυστικό της βλέμμα. Μαζί της ο Ταξιάρχης Χάνος, πιο αμήχανος, ίσως γιατί ο ρόλος το απαιτεί, πάντως πολύ καλός κι αυτός. 

Ο χώρος του Φουαγιέ, όπου λαμβάνει μέρος η παράσταση, στην διαμόρφωση που επιλέχθηκε μας φάνηκε θα λέγαμε λίγο αχανής  για το έργο αυτό. Ο σκηνοθέτης Γιάννης Μόσχος  φαίνεται βέβαια να τον εκμεταλλεύτηκε σε ένα βαθμό·  αφενός για να απεικονίσει  συμβολικά την σχέση του ζευγαριού βάζοντας στιγμές τους πρωταγωνιστές τον έναν αριστερά και τον άλλο δεξιά στο άλλο άκρο και τονίζοντας ίσως έτσι την μεταξύ τους απόσταση, συναισθηματική αλλά και χρονική-χωρική μιας και είχαν  χρόνια να συναντηθούν  αλλά και ζούσαν πια πολύ μακριά ο ένας από τον άλλο, αφετέρου  δίνοντας στους δύο ήρωες συχνά-πυκνά την ευκαιρία για άσκοπους βηματισμούς πέρα δώθε στο μεγάλο αυτό χώρο, και υποδηλώνοντας έτσι  αναμφίβολα  την αμηχανία τους.

Όμως, οι πρωταγωνιστές σα να μην είχαν κάποιες στιγμές πού να σταθούν έτσι ώστε να μπορούν να τους βλέπουν όλοι οι θεατές, και ακόμη, σίγουρα, κάποιες σπίθες και εντάσεις της παράστασης χάθηκαν μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Ήταν κι εκείνες οι αναμνήσεις από το Festen που μας κατέτρεχαν, όπου ο πολυμελής θίασος και το όλο project γέμιζαν διαφορετικά το χώρο. Έτσι, θα λέγαμε πως ένας πιο cozy διαμορφωμένος χώρος με  μια διαφορετική χωροταξία των καθισμάτων, ίσως σε γωνία αν όχι  πι, θα ήταν πιο λειτουργικός και θα  έδινε μια άλλη δυναμική στο έργο.

Εν τούτοις, οι δυο πρωταγωνιστές  έδεσαν ιδανικά και κατάφεραν από την πρώτη κιόλας στιγμή να περάσουν στο θεατή  την προϋπάρχουσα οικειότητα, ήταν εμφανές πως δεν ήταν δυο ξένοι. Με τις όμορφες, ανθρώπινες ερμηνείες τους κατάφεραν να μας αιχμαλωτίσουν και να μας κρατήσουν δέσμιους αυτής της πονεμένης, δικιάς τους ιστορίας, που ξετύλιξαν μπροστά μας. Στην καρδιά μας χαράχτηκαν όσα τους σημάδεψαν και τα μοιράστηκαν μαζί μας. Η συγκίνηση ήταν διάχυτη. Κι αν δε βρέθηκε αντίδοτο για να τους θεραπεύσει, σίγουρα η συνάντηση αυτή ήταν λυτρωτική μιας και το τέλος του έργου, όπως θα δείτε αν το παρακολουθήσετε, τους  βρίσκει να ανταλλάσσουν κάτι πραγματικά πολύτιμο…. Τα υπόλοιπα ….γράφτηκαν στο χαρτομάντιλο