"Το τέλος του παιχνιδιού", ένα παιχνίδι για όλους....

ΚΡΙΤΙΚΗ της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

ΤΟ ΕΡΓΟ

Ο ιδιοφυής Ιρλανδός δραματουργός Σάμουελ Μπέκετ στήνει στο «Τέλος του παιχνιδιού» ένα ιδιαίτερο «παιχνίδι» με φόντο μια ολική, μια πολλαπλή  αναπηρία. Ιδού, οι ήρωές του: ο Χαμ, ο αφέντης, τυφλός, καθηλωμένος σε αναπηρικό καρότσι, ο Κλοβ, ο υπηρέτης, νοητικά ανάπηρος και αδυνατεί να καθίσει, καταδικασμένος ίσως  λόγω της κατάστασής του να υπηρετεί αιώνια το Χαμ, οι γονείς του Χαμ, ο Ναγκ και η Νελ έχουν απολέσει τα κάτω άκρα σε ποδηλατικό ατύχημα και ζουν τα τελευταία τους μέσα σε δύο σκουπιδοντενεκέδες, εξαρτώμενοι απόλυτα από την καλοσύνη  του γιου τους, στον οποίο απευθύνονται για να εξασφαλίσουν έστω ένα παξιμάδι ή μια καραμελίτσα.

Τον λένε οι περισσότεροι βαρύ το Μπέκετ, και καταθλιπτικό, αλλά και μόνο η εικόνα που περιέγραψα παραπάνω, αν τη συλλάβεις σε όλο της το μεγαλείο και σε όλη την ακρότητά της παραπέμπει  σε ένα  μάλλον εικονικό, στημένο, ειρωνικό σκηνικό,  αφορμή για παρωδία. Ο Μπέκετ χτίζει εμφανώς έναν επίπλαστο κόσμο πολλαπλής αναπηρίας, παρωδία της απόλυτης τραγωδίας και ανημποριάς  και αυτό  είναι μόνο η  αφορμή για διερεύνηση κι εξιχνίαση, για μια «νεκροψία» στα τρίσβαθα της ανθρώπινης ύπαρξης. Τι μπορεί να σκέφτονται άραγε αυτοί οι κατεστραμμένοι, οι δύστυχοι, οι πέρα για πέρα ανάπηροι; Πώς μπορούν και συνεχίζουν; Τους μένει κουράγιο ή πόσο κουράγιο τους μένει; Ελπίζουν και σε τι; Όταν ο άνθρωπος φτάσει στον πάτο, στο τέλος, τι γυρνάει στο μυαλό του; Συνεχίζει ή εγκαταλείπει το παιχνίδι;

Από αυτήν λοιπόν την ολική αναπηρία αναδύονται τα απομεινάρια των ψυχών των ηρώων, αλλά και οι δυνάμεις που τους απομένουν. Αναδύονται αφενός τα  κατώτερα ένστικτα -ο Χαμ  ζηλεύει τον Κλοβ ακόμη και επειδή  αυτός μπορεί να πάει έστω μέχρι την κουζίνα και να κοιτάξει τον λευκό τοίχο. Τον ρωτά συνέχεια πώς είναι τα πόδια και τα μάτια του με μια κρυφή -λες- ελπίδα να μάθει πώς  ούτε ο Κλοβ  βλέπει πια, ούτε ο Κλοβ μπορεί να περπατήσει και άρα δεν είναι καλύτερος του. Του ζητά να σκοτώσει τους ανήμπορους γονείς του, γιατί τον παραπέμπουν  ίσως στο χειρότερο μέλλον του ή ακόμη  και γιατί τον έφεραν στον κόσμο αυτό να δυστυχήσει.

Αναδύονται όμως και οι  ανάγκες και μικροχαρές των ηρώων, η ανάγκη να αναπολούν και να ανακαλούν ευχάριστες αναμνήσεις, η ανάγκη να ονειρεύονται και να πλάθουν ιστορίες, η ανάγκη για μια έστω και φαντασιακή δημιουργικότητα. Η ανάγκη να έχουν κάποιον πλάι τους, να λαμβάνουν και να δίνουν έστω και ψήγματα αγάπης, να μοιράζονται κάτι, έστω κι αν αυτό είναι η  δυστυχία τους, η ανάγκη να ζουν και να χαίρονται ό,τι τους δίνει η ζωή, ακόμη και αυτή τη δυνατότητα για μια απλή σκέψη.

Το έργο είναι μια σειρά από φιλοσοφικές σκέψεις, από υπαρξιακά ερωτήματα που εκφέρουν οι ήρωες από τη αρχή ως το τέλος, καθώς αναλογίζονται και αναμετριούνται με τη μοίρα τους. Αντέχουν άραγε και πόσο ακόμη; Επιθυμούν  εντέλει ή όχι, ένα τέλος  στο παιχνίδι αυτό;

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Διαβάζοντας ήδη το έργο από τις πρώτες του σειρές και μέσα από τις  σκηνικές και σκηνοθετικές οδηγίες του συγγραφέα διαφαίνεται μια ειρωνική και σαρκαστική διάθεση. Ο υπηρέτης Κλοβ στην πρώτη σκηνή μετακινείται συνεχώς πέρα δώθε σαν μια κωμική φιγούρα, κουβαλάει τη σκάλα, ανεβαίνει, κατεβαίνει, την ξανακουβαλά, ξαναανεβαίνει, ξανακατεβαίνει. Ο Κλοβ μοιάζει με τον  τρελό από τον οποίο ίσως και να  μάθουμε  την αλήθεια. Τον Κλοβ, ως μια κλοουνίστικη  φιγούρα υιοθετεί η σκηνοθέτης και ενσαρκώνει αριστοτεχνικά η Έφη Σταμούλη, που έχει ανέκαθεν διαπρέψει  τόσο στην κωμωδία, όσο και στο δράμα. Και κυρίως η παρουσία αυτή,η γραφική ως κωμική αν και επί της ουσίας τραγική, που βρίσκεται σχεδόν συνεχώς πάνω στη σκηνή, είναι ο μαγικός καταλύτης που αποβάλλει από την πρώτη στιγμή το βάρος και την  καταθλιπτικότητα του έργου και του δίνει τις διαστάσεις που πρέπει, ειρωνεία, σαρκασμό, υπόγειο χιούμορ. Μαζί της ο Δημήτρης Ναζίρης που  με το εμφανέστατο κύρος και την εμπειρία του υποδύεται ιδανικά τον Χαμ, έναν περίεργο ρόλο, κάτι  από βασιλιά και ζητιάνο ταυτόχρονα, μιας και είναι ένας ανήμπορος αλλά κατά τα άλλα αφέντης. Το ζεύγος των γονέων, η Σοφία Μαρία Βούλγαρη και ο Γιώργος Φράγκογλου, ερμηνεύουν πολύ ωραία δυο καρικατούρες στην κυριολεξία, για να συμπληρώσουν με την παρουσία τους αυτό το παζλ.

Ο συνολικός αέρας το έργου προέρχεται από μια καινούρια μετάφραση του παντοτινού συνοδοιπόρου Νικηφόρου Παπανδρέου, με την οποία πίσω από την υπόγεια ειρωνεία ξεχειλίζει η τρυφερότητα και η συμπονετική ματιά του συγγραφέα προς τους ήρωες του και κατ’ επέκταση προς όλο το ανθρώπινο γένος.

Οδηγός των πάντων η εξαιρετικά σεμνή Γλυκερία Καλαϊτζή, που μας ανέφερε πως δεν έκανε τίποτε στήνοντας το έργο αυτό, παρά μόνο να προσπαθεί να ακολουθήσει τις οδηγίες του Μπέκετ. Κάτι βέβαια όχι τόσο εύκολο και χωρίς καθόλου σίγουρη την επιτυχία, γιατί αν ήταν εύκολο πολλοί θα ανέβαζαν πετυχημένες παραστάσεις Μπέκετ, κάτι που δε   συμβαίνει. Εμείς όμως είδαμε μια πολύ καλή  παράσταση, μια δουλειά που πολύ μας άρεσε.  Η επιτυχία του πονήματος αυτού δεν είναι βέβαια κάτι τυχαίο, αλλά αποτέλεσμα της συνύπαρξης, της συνεργασίας και αναμφίβολα της κοπιώδους εργασίας ξεχωριστών καλλιτεχνών, που χρόνια υπηρέτησαν και υπηρετούν την πόλη αυτή με τον καλύτερο τρόπο, ένα απαύγασμα των εμπειριών, των ικανοτήτων, της ευσυνειδησίας και του  ταλέντου τους.

Έμεινα και παρακολουθούσα καθηλωμένη αυτή την παράσταση, με τα μάτια τεντωμένα και τα αυτιά σε εγρήγορση, χωρίς ούτε στιγμή να βαρεθώ, απολαμβάνοντας την κάθε λέξη,  την κάθε ατάκα, την κάθε κίνηση, την κάθε γκριμάτσα. Από εκείνη τη στιγμή αναρωτιέμαι αν θα έχω την τύχη να βρω σύντομα πάλι μια θέση, στο μικρό, κατάμεστο από κόσμο θεατράκι, για να την ξαναδώ, να τη χορτάσω και να την κρατήσω όσο περισσότερο γίνεται μέσα μου. 

Αυτός ο Μπέκετ, της Πειραματικής Σκηνής της Τέχνης και της Γλυκερίας Καλαϊτζή, είναι ένας Μπέκετ για όλους, ιδανικά στημένη παράσταση για να διεγείρει τη σκέψη μας και να μας προβληματίσει για τη ματαιότητα της ζωής και της  ύπαρξης  χωρίς περιττά να μας βαρύνει και να μας κουράσει. «Το τέλος του παιχνιδιού», είναι ένα παιχνίδι για όλους, ευκαιρία να το παρακολουθήστε λοιπόν…. όσο ακόμη «το παιχνίδι» συνεχίζεται…..

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Νικηφόρος Παπανδρέου
Σκηνοθεσία: Γλυκερία Καλαϊτζή
Σκηνικά: Ευαγγελία Κιρκινέ
Κοστούμια: Μαρία Καραδελόγλου
Φωτισμοί: Κώστας Σιδηρόπουλος
Ηχητικό Περιβάλλον: Στέργιος Τσίλιος

ΠΑΙΖΟΥΝ
Δημήτρης Ναζίρης: Χαμ
Έφη Σταμούλη: Κλοβ
Σοφία Μαρία Βούλγαρη: Νελ
Γιώργος Φράγκογλου: Ναγκ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Χώρος: Θέατρο Τ, Αλεξάνδρου Φλέμινγκ 16, ΘεσσαλονίκηΠαραστάσεις:

 Δευτέρα-Τρίτη-Παρασκευή-Σάββατο στις 21:30 & Κυριακή στις 20:00

Τιμές εισιτηρίων: 12€ & 8€ (φοιτητικό & ανέργων)

Ατέλειες: Κάθε Δευτέρα & Τρίτη (κατά προτεραιότητα)

Τηλέφωνο κρατήσεων: 2310 854330