Σκοτεινές και επίκαιρες «ΑΛΕΠΟΥΔΕΣ»

 

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Μια πρωτότυπη και σκοτεινή αλληγορία με πάμπολλες προεκτάσεις και πιθανές ερμηνείες είναι οι «Αλεπούδες», η πρώτη για τη νέα σεζόν παραγωγή του Κ.Θ.Β.Ε. που ανέβηκε την Παρασκευή στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών. Το έργο γράφτηκε το 2011 από την βρετανίδα Ντων Κινγκ.  Ένα βραβευμένο έργο από  μια βραβευμένη συγγραφέα θεατρικών και κινηματογραφικών επιτυχιών της εποχής μας, που μεταφράστηκε και παίχτηκε ήδη σε πολλές χώρες του κόσμου, ενώ στη χώρα μας παίζεται για δεύτερη φορά.

Ένα φασιστικό καθεστώς φαίνεται πως στέλνει εντεταλμένους εκπροσώπους, επίλεκτους ανιχνευτές όπως τους ονομάζει  αλεπούδων, οι οποίες  εικάζεται πως καταστρέφουν τις σοδειές. Απώτερος σκοπός του κράτους να υφαρπάξει τις περιουσίες των απλών πολιτών κρίνοντάς τους ακατάλληλους καλλιεργητές και μόνον με την υποψία ότι εμφανίστηκαν στα χωράφια τους αλεπούδες. Η κατάσταση για τους κατοίκους  είναι ήδη δύσκολη λόγω των αντίξοων καιρικών συνθηκών, οι παραγωγές καταστρέφονται από τις ασταμάτητες βροχοπτώσεις και αυτοί  είναι σε απόγνωση και στα όρια μιας καταστροφής που δεν μπορούν να αποφύγουν. Οι αλεπούδες λοιπόν είναι στην ουσία μια ακραία και παράλογη επινόηση ενός φανταστικού εχθρού, που εφευρίσκουν τα φασιστικά καθεστώτα για να αποτελειώσουν τους ήδη εξαντλημένους υπηκόους τους.

Έτσι, ο επίλεκτος ανιχνευτής Ουίλιαμ Μπλορ καταφθάνει στο σπίτι του Σαμουήλ και της Ιουδήθ Κόβι και εγκαθίσταται εκεί. Δίπλα τους κατοικεί η  Σάρα  με τον σύζυγο και τα παιδιά της, στόχοι επίσης του ανιχνευτή. Ο Ουίλιαμ είναι ένας ψυχρός και σκληρός χαρακτήρας που μεγάλωσε χωρίς τους γονείς του, αναθρεμμένος αποκλειστικά για να υπηρετεί το καθήκον του. Ξεκινά άμεσα έρευνες επί ερευνών και  ανακρίσεις επί ανακρίσεων. Φόβος και τρομοκρατία απλώνονται παντού καθώς το αόρατο χέρι της εξουσίας αιωρείται πάνω από το σβέρκο των οικογενειών απειλώντας να τους αφανίσει επειδή δεν φροντίζουν υποτίθεται επαρκώς τις σοδειές τους.

Ο Σαμουήλ και η Ιουδήθ εξάλλου έχουν χάσει πριν από ένα χρόνο τον τετράχρονο γιο τους σε ατύχημα. Μόλις ο ανιχνευτής Ουίλιαμ βάλει στο μυαλό του Σαμουήλ πως πιθανόν οι αλεπούδες σκότωσαν το παιδί του, αυτός οδηγείται στον παραλογισμό και γίνεται ο σκληρότερος διώκτης των ζώων, για να πάψουν να τον βασανίζουν οι τύψεις πως δική του αμέλεια οδήγησε στο χαμό του παιδιού. Και δυστυχώς οι συνέπειες θα είναι ολέθριες…

Ο αόρατος φόβος που κυριεύει τον σύγχρονο άνθρωπο από τις παράλογες απαιτήσεις της εξουσίας, τα άπειρα φασιστικά καθεστώτα που καταδυναστεύουν τις ζωές των πολιτών, η πιθανή έλλειψη της τροφής σαν ένας κίνδυνος που όλο και περισσότερο γίνεται ορατός καθώς πολύ πιστεύουν πως ο επόμενος πόλεμος θα γίνει για το φαγητό και το νερό, είναι γεγονότα από τα οποία σήμερα  ταλανίζεται ασταμάτητα η ανθρωπότητα  και κάνουν το έργο αυτό εξαιρετικά επίκαιρο.

Μήπως οι «αλεπούδες» είναι  ακόμη η εύκολη λύση στα προβλήματά μας; Ένας αόρατος κατασκευασμένος εχθρός που του προσάπτουμε τα πάντα και εφησυχάζουμε δηλώνοντας ανήμποροι να πράξουμε το οτιδήποτε; Οι «αλεπούδες» είναι επίσης αυτές που τρελαίνουν τους δυο πρωταγωνιστές, τον  Σαμουήλ αλλά και τον ανιχνευτή Ουίλιαμ, που γίνεται έξαλλος καθώς η αναζήτησή τους από αυτόν  καθίσταται συνεχώς μάταια και χωρίς αποτέλεσμα και δεν γνωρίζει πια για ποιον σκοπό αγωνίζεται. Σίγουρα πολλοί είναι οι συμβολισμοί που μπορούν να δοθούν στις «αλεπούδες» κάνοντας το έργο αυτό ανοιχτό σε πολλαπλές αναγνώσεις.

Η Χριστίνα Χατζηβασιλείου που έχει κάνει και την δραματουργική επεξεργασία του έργου, το σκηνοθετεί βασισμένη σε ένα κείμενο με γρήγορη ροή και φοβιστική έκβαση και χτίζει ένα σκοτεινό και δυνατό θρίλερ, ένα υπαρξιακό νουάρ όπως το χαρακτήρισαν. Το έργο είναι μια γροθιά στον θεατή καθώς του κρατά κομμένη την ανάσα σε αναμονή για τις εξελίξεις. Οι εικόνες ξεπροβάλλουν οι μία μετά την άλλη κοφτά, αιφνιδιαστικά διατηρώντας το σασπένς. Το έργο διανθίζεται από πάμπολλα στοιχεία χιούμορ, που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε βρετανικό. Ακόμη και αυτός ο ακραίος τρόμος και φόβος γίνεται αυτόματα στιγμές - στιγμές γελοίος φέρνοντας αυθόρμητα το γέλιο στα χείλη των θεατών. Σε αυτό συνεισφέρουν βέβαια και οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών με βασικό εκπρόσωπο τον εξαιρετικό Νικόλα Μαραγκόπουλο στο ρόλο του Ουίλιαμ. Το κωμικό στοιχείο αναδεικνύεται ακόμη από μικρά ανάλαφρα κωμικά φιλμάκια που παίζουν στο video wall και αποφορτίζουν την τεταμένη ατμόσφαιρα.

Ο χώρος του Μικρού Θεάτρου της Μονής Λαζαριστών όμορφος, κλειστός , περιορισμένος , με τους θεατές γύρω γύρω, φέρνει τόσο κοντά ηθοποιούς και θεατές και καθώς όλη η έντονη δράση διαδραματίζεται σε απόσταση αναπνοής καθιστά την εμπειρία της θέασης μοναδική, μια πραγματικά τρισδιάστατη εμπειρία.

Ο Νικόλας Μαραγκόπουλος στον πρωταγωνιστικό ρόλο διαθέτει το ταλέντο αλλά και τη φυσιογνωμία για να ενσαρκώσει τόσο τα σκληρά όσο και τα κωμικά στοιχεία του ρόλου του. Ερμηνεύει με όλο του το είναι, με το πρόσωπο να πάλλεται ανάλογα με την περίσταση και το σώμα του να ακολουθεί. Όλα του τα κύτταρα διαπερνώνται από την ακραία ένταση που του επιβάλλει ο ρόλος και τη μεταφέρουν στους θεατές. Αλλά και εντελώς αβίαστα η ακραία προσωπικότητά του προκαλεί πολύ συχνά το γέλιο.

Η Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου στο ρόλο της Ιουδήθ είναι τρομαγμένη αλλά και βλοσυρή. Η ηθοποιός ενδύεται με προσήλωση το ρόλο της  φοβισμένης  συζύγου, ενώ αίσθηση προκαλεί η σκηνή όπου η Ιουδήθ μεταμορφώνεται από  τρομοκρατημένη σύζυγο σε μια ναζιάρα, γοητευτική και σαγηνευτική αλεπού που προτίθεται να ξεγελάσει και να χώσει στα δίχτυα της τον καθένα.

Ο Γιάννης Καραμφίλης στο ρόλο του Σαμουήλ είναι αναμφίβολα ο πιο τραγικός χαρακτήρας, μοιάζει ψυχρός και άψυχος  καθώς έχει παγώσει από το χτύπημα της μοίρας και αναδεικνύει αυτή την προσωπικότητα με απαράμιλλη αυτοσυγκράτηση. Αργότερα όμως, όταν τα δεδομένα αλλάζουν χτυπάει κόκκινο και μεταμορφώνεται, καθώς αποφασίζει να κυνηγήσει τις αλεπούδες.

Τέλος, η Λίλα Βλαχοπούλου στο ρόλο της Σάρας είναι η φωνή της λογικής. Διατηρεί την ψυχραιμία της και έχει πάντα μια ορθολογιστική πρόταση να κάνει. Η ηθοποιός υποδύεται τον ρόλο της με δυναμισμό, σθένος και αποφασιστικότητα και γίνεται απόλυτα πειστική.

Το σκηνικό είναι ένα μακρόστενο λιτό τραπέζι στα άκρα του οποίου κάθονται οι πρωταγωνιστές και ενίοτε μετατρέπεται σε κρεβάτι αλλά και σε χώρο δράσης που πάνω του ανεβαίνουν οι ηθοποιοί. Στο έδαφος υπάρχουν ογκώδη κομμάτια από χορτάρι, πράσινα εξογκώματα σαν άψυχα ζώα πάνω στη γη, στοιχεία της φύσης, όπου ενίοτε  ξαπλώνουν οι πρωταγωνιστές.

Τα κοστούμια είναι απλά καθημερινά με ένα από αυτά να ξεχωρίζει. Το κατάμαυρο, ιδιαίτερο, τρομακτικό κοστούμι με το οποίο πρωτοεμφανίζεται ο ανιχνευτής Ουίλιαμ και κάνει αίσθηση. Σκηνικά και κοστούμια επιμελήθηκε η Ελένη Στρούλια.

Την μουσική, έντονη, συχνά μονότονη, με κρότους και παράξενους ήχους, που δίνει ένταση και στοιχεία θρίλερ στο έργο επιμελήθηκε ο Μπάμπης Παπαδόπουλος, ενώ το παιχνίδι των φωτισμών που συνδράμουν στη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας ανέλαβε η Ελίζα Αλεξανδροπούλου.

Τέλος, αξίζει μια αναφορά στο άρτιο, εμπεριστατωμένο,  κατατοπιστικό σε βάθος,  αλλά και εξαιρετικά καλαίσθητο πρόγραμμα της παράστασης που περιλαμβάνει και ολόκληρο το έργο. Τα προγράμματα του Κρατικού Θεάτρου είναι πάντοτε εξαιρετικά!

Δείτε λοιπόν τις «Αλεπούδες», ως ένα σύγχρονο, δυνατό έργο που θα σας χαρίσει 100 λεπτά αδιάκοπης έντασης, θα σας ταρακουνήσει και προβληματίσει και θα ανοίξει συζητήσεις επί συζητήσεων με τις πιθανές προεκτάσεις και τις ερμηνείες του. Το έργο και όλα όσα πραγματεύεται  θα σας ακολουθούν για μέρες ιντριγκάροντας τη σκέψη σας. Κι αν ο ανιχνευτής δεν ανακάλυψε τελικά τις «Αλεπούδες», αυτές αναμφίβολα περιμένουν εσάς να τις ανακαλύψετε. Μη διστάσετε!

Συντελεστές:

Μετάφραση: Γιώργος Χατζηνικολάου, Σκηνοθεσία - Δραματουργική Επεξεργασία: Χριστίνα Χατζηβασιλείου, Σκηνικά - Κοστούμια - Βίντεο: Ελένη Στρούλια, Μουσική: Μπάμπης Παπαδόπουλος, Φωτισμοί: Ελίζα Αλεξανδροπούλου, Βοηθός Σκηνοθέτη: Κική Καραΐσκου, Βοηθοί σκηνογράφου - ενδυματολόγου - βίντεο: Τατιάνα Νικολαΐδου, Τζάνος Μάζης, Οργάνωση παραγωγής: Φιλοθέη Ελευθεριάδου

Παίζουν οι ηθοποιοί (με σειρά εμφάνισης)

Γιάννης Καραμφίλης (ΣΑΜΟΥΗΛ), Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου (ΙΟΥΔΗΘ),  Νικόλας Μαραγκόπουλος (ΟΥΙΛΙΑΜ), Λίλα Βλαχοπούλου (ΣΑΡΑ)