«Βαν Γκογκ, το βαλς των δέντρων και του ουρανού»

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Μια διαφορετική από την συνήθη εκδοχή για τις τελευταίες  ημέρες και το θάνατο του Βαν Γκογκ, του μεγαλύτερου ίσως ζωγράφου όλων των εποχών, επιχειρεί να δώσει το έργο «Βαν Γκογκ, το βαλς των δέντρων και του ουρανού» , βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ζαν Μισέλ Γκενασιά, προϊόν έρευνας αλλά και μυθοπλασίας. Το έργο σκηνοθετεί ο Μίχαελ Ζάϊμπελ.

Η περασμένης πια ηλικίας Μαργκερίτ Γκασέ,  κόρη του γιατρού Γκασέ κοντά στον οποίο είχε εγκατασταθεί ο Βαν Γκογκ το τελευταίο διάστημα της ζωής του, εισέρχεται σε μια αίθουσα με πίνακες του ζωγράφου κι εκεί αναπολεί τις μέρες εκείνες και αφηγείται τις αναμνήσεις της. Δίπλα της, παρακολουθούμε τους πρωταγωνιστές της ιστορίας να ζωντανεύουν με παραστατικότητα τα γεγονότα. Ο Βαν Γκογκ, ο γιατρός πατέρας της, η ίδια σε νεαρή ηλικία και ο αδερφός του ζωγράφου Τεό. Η Μαργκερίτ μιλά για  τα νεανικά της χρόνια, όταν δεκαεννιάχρονη αυτή και λάτρης της ζωγραφικής γνωρίζει τον τριαναεφτάχρονο Βαν Γκογκ που εγκαθίσταται στην πατρίδα της την Οβέρ, γοητεύεται από την προσωπικότητα και το έργο του  και τον ερωτεύεται. Ασφυκτιώντας μέσα στο κλειστό, επαρχιακό περιβάλλον της Οβέρ, χωρίς κανένα ενδιαφέρον και καμιά προοπτική, του ζητά να φύγει μαζί του για το Παρίσι ή τη νότια Γαλλία…

Η Ελένη Ερήμου και ο Κώστας Παπαπέτρου, που κάνουν τη θεατρική διασκευή, δίνουν ένα τρυφερό, ποιητικό κείμενο γεμάτο συναίσθημα από το οποίο αναδύεται η αγάπη  και συστηματική  ενασχόληση τους με τον Βαν Γκογκ και το έργο του. Ανάμεσα στην αφήγηση και τη δραματοποίηση παρεμβάλλονται αποσπάσματα από την αλληλογραφία του ζωγράφου με τον αδερφό και προστάτη του Τεό, που φωτίζουν πτυχές του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς του.

Στο πίσω μέρος της σκηνής προβάλλονται συνεχώς οι πίνακες του Βαν Γκογκ που ξυπνούν τις αναμνήσεις της Μαργκερίτ, απόλυτα δεμένοι με το κείμενο∙ τα δημιουργήματα του ζωγράφου με τις ατίθασες, σχεδόν πάντα κυκλικές πινελιές, τους στροβιλισμούς του, που βγάζουν τόση κίνηση λες και τα κλαδιά των δέντρων,  ο ουρανός και όλα τα υπόλοιπα χορεύουν ένα ασταμάτητο νωχελικό βαλς και δίνουν μια μουσικότητα στα έργα. Κάτι όχι τυχαίο, μιας και ο Βαν Γκογκ ονειρευόταν την αναγέννηση της τέχνης και τη δημιουργία μιας νέας που θα συνδύαζε όλες τις τότε γνωστές, ποίηση, ζωγραφική, μουσική, μια τέχνης όπου η εικόνα με τα χρώματα και τις πινελιές που πάλλονται θα ξυπνούσε ταυτόχρονα ήχους και αρώματα στο θεατή και θα ξεσήκωνε όλες τις αισθήσεις. Τα συναισθήματα που μας γεννιούνται κορυφώνονται με τη μουσική που συνοδεύει το έργο, πολύ συχνά ήχους του Βάγκνερ, την οποία  επέλεξε ο Κώστας Χαριτάτος. Μόνη μας ένσταση, πως τα χρώματα στους πίνακες φαίνεται να προβάλλονται κάπως σκούρα.

Η Ελένη Ερήμου, στο ρόλο της Μαργκερίτ σε μεγάλη ηλικία, ερμηνεύει με ευαισθησία, γλυκύτητα και συγκίνηση σκλαβώνοντας τους θεατές.. Λιτός, στιβαρός, αλλά με απέραντο βάθος που πηγάζει από την ψυχή του ο Δημήτρης Καλαντζής μας κερδίζει ως Βαν Γκογκ, πετυχαίνοντας να αποδώσει μια εμβληματική προσωπικότητα, ένα πραγματικά δύσκολο έργο. Εξαιρετική και η Ελένη Δάφνη, νεαρή Μαργκερίτ μας ενθουσιάζει με την δύναμη και το πάθος της ερμηνείας. Μαζί τους συνεπείς και οι άλλοι δύο ηθοποιοί Αντώνης Ραμπαούνης στο ρόλο του γιατρού και Γιάννης Μπόγρης στο ρόλο του Τεό Βαν Γκόγκ. Απόλυτα συντονισμένοι, αφουγκραζόμενοι ο ένας τον άλλο και κάτω από τις οδηγίες του Μίχαελ Ζάϊμπελ οι πέντε πρωταγωνιστές μας οδηγούν δημιουργικά στο κλίμα και την εποχή.

Αξίζει να το δείτε, για να ταξιδέψετε στο χρόνο και στις τελευταίες ημέρες του Βαν Γκογκ απολαμβάνοντας μια διαφορετική εκδοχή για τη ζωή και το θάνατό του, να τον δείτε να ζωγραφίζει κολλημένος στον καμβά του, με βίαιες αρπακτικές κινήσεις, όχι αυτό που βλέπει αλλά αυτό που αισθάνεται και να θαυμάσετε τους πίνακές του που παράγουν κίνηση αλλά και μπαίνουν σε πραγματική κίνηση για να τους απολαύσουν ακόμη περισσότερο οι θεατές στη σκηνή.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Μετάφραση: Ειρήνη Αποστολάκη
Θεατρική Απόδοση: Ελένη Ερήμου - Κώστας Παπαπέτρου
Δραματουργία: Αντώνης Γαλέος 
Σκηνοθεσία: Μίχαελ Ζάϊμπελ
Σκηνικό, Κοστούμια: Λαμπρινή Καρδαρά 
Μουσική: Κώστας Χαριτάτος 
Κίνηση: Έλενα Κουρκούλη
Φωτισμοί:Αντώνης Παναγιωτόπουλος 
Motion Graphics: Βαγγέλης Καλαϊτζής
Βοηθός σκηνοθέτη: Γιάννης Μπόγρης
Art Work: Λουκάς Μελάς
Παραγωγή: ΕΘΕΛ ΑΕ

Ερμηνεύουν:
Μαργκερίτ Γκασέ: Ελένη Ερήμου
Βίνσεντ Βαν Γκογκ: Δημήτρης Καλαντζής
Γιατρός Πωλ Γκασέ: Αντώνης Ραμπαούνης 
Μαργκερίτ Γκασέ (Νέα): Ελένη Δαφνή 
Τέο Βαν Γκογκ: Γιάννης Μπόγρης