«ΔΟΝ ΚΑΡΛΟΣ», ένα εντυπωσιακό, χορταστικό, ιστορικό δράμα.

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Μετά από 38 ολόκληρα χρόνια επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη και το Κ.Θ.Β.Ε. ο σημαντικός σκηνοθέτης Γιάννης Χουβαρδάς, με το εμβληματικό έργο  «ΔΟΝ ΚΑΡΛΟΣ»  του μεγάλου ρομαντικού ποιητή και δραματουργού Φρίντριχ Σίλλερ. Μέσα από το έργο αυτό που γράφτηκε το 1787, ο Σίλλερ παρουσιάζει την σκοτεινή εποχή του 16^ου αιώνα στην Ισπανία, όπου η κυρίαρχη απολυταρχική εξουσία, ο σκοταδισμός και η διαφθορά  συγκρούονται με  τις νέες ιδέες και  ιδανικά και την ανάγκη για δημοκρατία και ελευθερία. Βασισμένος σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα, μπλέκοντας τα πολιτικά με τα προσωπικά ζητήματα ο Σίλλερ στήνει μιαν αριστοτεχνική, ευφάνταστη πλοκή που σαγηνεύει, γεμάτη έρωτες , πάθη, μυστικά, ίντριγκες, δολοπλοκίες και προδοσίες.

Η αξιόλογη μετάφραση , που ήταν μια επίπονη εργασία για τον δημιουργό της είναι  του Γιώργου Δεπάστα, ενώ την θεατρική διασκευή και την δραματουργική και σκηνική επεξεργασία της μετάφρασης έκανε ο ίδιος ο σκηνοθέτης Γιάννης Χουβαρδάς. Και εδώ πραγματικά μεγαλούργησε  δίνοντας ένα λαμπρό και περιεκτικό κείμενο, με σαφήνεια και καθαρότητα, που καταφέρνει να συμπεριλάβει όλη την ιδιαίτερα περίπλοκη υπόθεση μέσα σε μόλις 130 λεπτά.

Ο Δον Κάρλος, γιος του Φιλίππου του Β΄, ασφυκτιά στο απολυταρχικό περιβάλλον της Ισπανίας, όπου κάνει κουμάντο ο βασιλιάς πατέρας του με τα αιματοβαμμένα χέρια, αλλά και η ιερά εξέταση. Η σχέση πατέρα και γιού είναι πολύ χαλαρή, σχεδόν εχθρική, ενώ τα όνειρα του νεαρού πρίγκιπα είναι άλλα, όπως η ελευθερία και μία καλύτερη και δίκαιη ζωή για όλους. Η νεαρή βασίλισσα Ελισάβετ, σύζυγος του Φιλίππου και μητριά του Δον Κάρλος είναι ο μεγάλος έρωτας και ανεκπλήρωτος πόθος για τον  νεαρό Κάρλος που αγωνιεί να της εξομολογηθεί την αγάπη του. Αρωγός του στο παραπάνω γίνεται ο καρδιακός του φίλος μαρκήσιος Πόζα, που του υπόσχεται αιώνια αφοσίωση. Τα πράγματα όμως περιπλέκονται καθώς και ο βασιλιάς Φίλιππος φαίνεται να είναι ερωτευμένος με τη νεαρή πριγκίπισσα Έμπολι και της στέλνει ερωτικά γράμματα καλώντας την στο κρεβάτι του. Πέρα από τις ερωτικές εξελίξεις όμως έρχονται και οι πολιτικές. Ο Φίλιππος σκέφτεται να στείλει στη Φλάνδρα τον δούκα Άλμπα για να επιβάλει εκεί την κυριαρχία του στους κατοίκους των κάτω χωρών. Όμως ο Δον Κάρλος μη αντέχοντας πλέον τον ατελέσφορο έρωτα του επιδιώκει να φύγει κι αυτός από τη χώρα και ζητά διακαώς να πάει ο ίδιος στην Ολλανδία στη θέση του δούκα. Ο Δον Κάρλος θα συμμαχήσει  με τον καρδιακό του φίλο Πόζα, που αναλαμβάνει να τον καθοδηγήσει με στόχο  να ανατρέψουν το απολυταρχικό καθεστώς και να φέρουν την ελευθερία και τη δικαιοσύνη στη χώρα. Στο τέλος ο βασιλιάς Φίλιππος καλεί τον μέγα ιεροεξεταστή για να δώσει αυτός τη λύση σε μία πραγματικά σκοτεινή εποχή.

Ο Γιάννης Χουβαρδάς σκηνοθετεί μία πλούσια, εντυπωσιακή παράσταση με πολλούς  πρωταγωνιστές του Κρατικού Θεάτρου. Όσο κάποιοι ηθοποιοί κινούνται στο κέντρο της σκηνής αποδίδοντας τη δράση, γύρω από αυτήν και σε κάποια σημεία βλέπουμε  περιστασιακά μια δεύτερη, παράλληλη δράση, ενώ όσοι δεν πρωταγωνιστούν είναι παραταγμένοι χαλαρά σε σχήμα π γύρω από τη σκηνή και παρατηρούν τα δρώμενα.

Τα βλέμματα αιχμαλωτίζει από την αρχή το δάπεδο της σκηνής διακοσμημένο με κύκλους, ημικύκλια και σπείρες, όπου καλούνται να κυκλοφορούν οι πρωταγωνιστές. Μπροστά από τη σκηνή , χαμηλά και δίπλα στα καθίσματα των θεατών στήνεται ένα επιπλέον κομψό σκηνικό όπου βρίσκεται το γραφείο του βασιλιά. Τα γουστόζικα αυτά σκηνικά είναι της Νίκης Ψυχογιού. Στο ψηλό σημείο, εκεί που συνήθως αντικρίζουμε τους υπέρτιτλους υπάρχουν 6 μικρές οθόνες που προβάλλουν κοντινά πλάνα από την παράσταση, μια δεύτερη  σκηνοθεσία μέσα στη θεατρική σκηνοθεσία, κάτι που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον.

Ο σκηνοθέτης επιδιώκει σε κάποια σημεία του έργου να δώσει ένα προσωπικό του στίγμα, μια δική του πινελιά και ένα ιλαρό ύφος στις καταστάσεις αποδίδοντας στοιχεία διακωμώδησης  της υπόθεσης. Τέτοια είναι για παράδειγμα ο αυστηρός βηματισμός των ηθοποιών πάνω στη σκηνή σαν σε σκακιέρα, μια αστεία ξιφομαχία, ένα πεταχτό φιλί δύο αντρών στο στόμα, κάποιες γυναίκες που σπαρταρούν στο ερωτικό κάλεσμα, αλλά και τα επίμονο ροχαλητό του βασιλιά. Όμως, τα στοιχεία αυτά που μας άρεσαν πολύ φαίνεται να είναι γενικά λιγοστά και  σπασμωδικά και θα θέλαμε να ήταν περισσότερα, ώστε  ο σκοπός αυτός για μια σαρκαστική ανάγνωση του έργου και ένα τραγελαφικό ύφος να εκπληρώνεται πιο ολοκληρωμένα. Όσον αφορά δε τη σκηνή όπου οι κυρίες της τιμής βγάζουν τις μεγαλόπρεπες μαύρες φούστες τους και μένουν για ώρα με το εσώρουχο και μάλιστα στην αρχή του έργου μοιάζει ένα εύρημα αρκετά ακραίο και για μένα προσωπικά αντιαισθητικό.

Αξιόλογο όπως πάντα το δυναμικό του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος φέρνει σε  πέρας αξιοπρεπέστατα τους ρόλους με τον πρωταγωνιστή Χάρη Φραγκούλη να κερδίζει τις εντυπώσεις. Στο χαμένο βλέμμα του και στην συνεχή αμήχανη κίνηση του αναδεικνύονται άρτια η αμφίρροπη συναισθηματική του κατάσταση, η λαβωμένη ψυχή του, αλλά και ο ρομαντισμός και ιδεαλισμός που τον χαρακτηρίζουν. Ο Γιάννης Χαρίσης στο ρόλο του βασιλιά Φίλιππου Β΄ δίνει και αυτός μια δυνατή ερμηνεία που ξεχωρίζει με την εσωτερικότητα της, ιδιαίτερα στις στιγμές απόγνωσης που αυτός βιώνει.

Η Λουκία Βασιλείου ως βασίλισσα διεκπεραιώνει ικανοποιητικά το ρόλο της, ενώ η Θεοφανώ Τζαλαβρά στον ρόλο της πριγκίπισσας Έμπολι μας χαρίζει μία αιθέρια και αέρινη μελαγχολική παρουσία.

Ο Γιώργος Κολοβός στον ρόλο του μαρκήσιου Πόζα πολύ καλός και όπως πάντα συνεπέστατος σε ό,τι αναλάβει. Ο Δημήτρης Τσιλινίκος δίνει μια αξιοπρόσεκτη,  ιδιαίτερα δυναμική και πειστική ερμηνεία ως Δούκας του Άλμπα, ενώ δυνατός και ο Θάνος Κοντογιώργης ως Ντομίνγκο. Στο ρόλο του Μέγα Ιεροεξεταστή, λιγότερο πομπώδης από ότι συνήθως, ο  πρωταγωνιστής του Κρατικού Θεάτρου Κώστας Σαντάς.

Πολύ  εντυπωσιακά και τα πρόσωπα της αυλής με τα γυαλιστερά  κατάμαυρα όπως και η εποχή  κοστούμια τους, γυναικεία και αντρικά,  που δίνουν μιαν ιδιαίτερη φυσιογνωμία στην παράσταση. Τα προσεγμένα και με μεγάλη ποικιλία στο ύφος κοστούμια εποχής έφτιαξε με μεράκι η Ιωάννα Τσάμη.

Ο «ΔΟΝ ΚΑΡΛΟΣ», όπως τον στήνει ο διασκευαστής και σκηνοθέτης Γιάννης Χουβαρδάς, είναι μια εντυπωσιακή παράσταση με μια άρτια, χορταστική πλοκή, που θα ικανοποιήσει ακόμη και τους πιο απαιτητικούς θεατές. Τα κομψά σκηνικά και τα κοστούμια και η υψηλή αισθητική της  σε συνδυασμό με τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών ολοκληρώνουν μια υπερπαραγωγή από το Κρατικό Θέατρο που πρέπει να δείτε.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:

Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας, 

Διασκευή – Δραματουργική & Σκηνική επεξεργασία μετάφρασης – Σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς, 

 Σκηνικά: NίκηΨυγογιού,

 Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη, 

Μουσική: Φώτης Σιώτας, 

Κίνηση – Χορογραφίες: Δημήτρης Σωτηρίου,

 Βίντεο Design: Παντελής Μάκκας, 

Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας, 

Α΄ Βοηθός Σκηνοθέτη: Σοφία Παπανικάνδρου, 

Β’ Βοηθός Σκηνοθέτη: Βίκυ Κίτσιου, 

Γ’ Βοηθός Σκηνοθέτη: Ιορδάνης Αϊβάζογλου, 

Βοηθός Σκηνογράφου & Ενδυματολόγου: Δανάη Πανά,

Οργάνωση Παραγωγής: Εύα Κουμανδράκη, 

Φωτογραφίες: MikeRafail (ThatLongBlackCloud)
 

Παίζουν οι ηθοποιοί (με αλφαβητική σειρά):
Ιορδάνης Αϊβάζογλου (Δούκας Μεντίνα-Σιντόνια), Λουκία Βασιλείου (Βασίλισσα Ελισάβετ), Ζωή Ευθυμίου (Πριγκίπισσα Έμπολι, σε διπλή διανομή), Στέλιος Καλαϊτζής (Κόμης Λέρμα), Γιώργος Κολοβός (Μαρκήσιος Πόζα), Θάνος Κοντογιώργης (Ντομίνγκο), Βασίλης Μπεσίρης (Δούκας Φέρια), ΜπέττυΝικολέση (Μαρκησία Μοντεκάρ), Κώστας Σαντάς (Μέγας Ιεροεξεταστής), Θεοφανώ Τζαλαβρά (Πριγκίπισσα Έμπολι, σε διπλή διανομή), Δημήτρης Τσιλινίκος (Δούκας Άλμπα), Χάρης Φραγκούλης (Δον Κάρλος, Διάδοχος του θρόνου), ΕλίζαΧαραλαμπογιάννη (ΛουίςΜερκάδο, ακόλουθος της Βασίλισσας), Γιάννης Χαρίσης (Φίλιππος Β΄)
 

Κυρίες και Κύριοι:
ΛίληΑδρασκέλα, Ζωή Ευθυµίου, Κωνσταντίνος Καπελλίδης, Αίγλη Κατσίκη, Δημήτρης Καυκάς, Αναστασία Κελέση, Νίκος Κουσούλης, Πασχάλης Τερζής, Θεοφανώ Τζαλαβρά 

 
Βίντεο – μοντάζ επί σκηνής: Γιώργος Ζλατάνος

 

«Η ΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΙ Ο ΓΕΡΟΣ», μια αξιόλογη, εικαστική θεατρική παράταση

 

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Πέρασαν 70 ολόκληρα χρόνια από τότε που μεγάλος αμερικανός συγγραφέας Έρνεστ Χεμινγουέι έγραψε το αριστούργημα του, «Ο ΓΕΡΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ». Μάλιστα, δύο χρόνια αργότερα και μετά από αυτή την επιτυχία ο ίδιος τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας.

Σήμερα, η σκηνοθέτης Μαρλέν Καμίνσκι αποφασίζει να μεταφέρει το έργο αυτό στο σανίδι και κάνει τη θεατρική διασκευή και τη σκηνοθεσία. Υιοθετώντας μάλιστα μία πιο έντεχνη αλλά και συμβολική προσέγγιση αποφασίζει να προσωποποιήσει την θάλασσα, η οποία γίνεται μία μαγευτική χορεύτρια με πολύ μακριά μαλλιά και ελαφρύ ένδυμα που περιφέρεται, μας μιλά και χορεύει κάτω από τις μουσικές της παράστασης. Η θάλασσα λοιπόν γίνεται πρωταγωνίστρια για αυτό και ο τίτλος του έργου μεταβάλλεται σε «Η ΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΙ Ο ΓΕΡΟΣ». Ακόμη, η δράση  μεταφέρεται στην εποχή μας δίνοντας έτσι ευκαιρία για κάποιες οικολογικές παρατηρήσεις που αφορούν τη διατάραξη της αρμονίας της φύσης μέσα από τις παρεμβάσεις του ανθρώπου, την υπεραλίευση και  την καταπάτηση των φυσικών οικοσυστημάτων.

Ο Σαντιάγο είναι ένας γέρο ψαράς που κατά έναν  περίεργο τρόπο δεν έχει πιάσει ούτε ένα ψάρι τις τελευταίας 85 ημέρες, θεωρεί μάλιστα τον εαυτό του ως «σαλάο», δηλαδή τον πιο άτυχο άνθρωπο του κόσμου. Όμως, εξακολουθεί να έχει πίστη και έτσι για  ένα ακόμη βράδυ ξεκινά να ψαρέψει μόνος, με την ελπίδα να είναι πιο τυχερός. Πράγματι, ως εκ θαύματος καταφέρνει να πιάσει ένα πολύ μεγάλο ψάρι, ένα υπέροχο μπλε μάρλιν,  μόνο που αυτό δεν ανεβαίνει στον αφρό ώστε  να μπορέσει να το σκοτώσει. Έτσι, το ψάρι τραβά και οδηγεί τη βάρκα του και τον παρασύρει στα βαθιά της θάλασσας για τρία ολόκληρα μερόνυχτα. Τελικά, ο επίμονος Σαντιάγο καταφέρνει να σκοτώσει το ψάρι και να το δέσει  στο πλάι της βάρκας του, όμως και πάλι θα σταθεί άτυχος καθώς καρχαρίες θα πλησιάσουν και θα το κατασπαράξουν σχεδόν ολόκληρο.

 Μέσα από το έργο αυτό και την υπόθεση ο συγγραφέας δεν θέλει απλά να αφηγηθεί μια ιστορία, αλλά επιδιώκει να αναδείξει και να εξάρει αρετές όπως η επιμονή, η υπομονή, η πίστη και η αφοσίωση σε έναν σκοπό, που οφείλουν να χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο ώστε να έρθει η δικαίωση, καθώς η ζωή μας είναι γεμάτη με δυσκολίες και εμπόδια που μπορούν όμως με τα όνειρα και τη δύναμη της θέλησης να ξεπεραστούν.

Η σκηνοθέτης πέρα από την αφήγηση της κεντρικής ιστορίας πλάθει μια παράσταση με έντονα εικαστικά στοιχεία. Έτσι, η παρουσία της προσωποποιημένης θάλασσας, ως μια αιθέρια ύπαρξη με αέρινη κίνηση και  υπέροχα δείγματα χορού μαγνητίζει τα βλέμματα των θεατών. Ακόμη,  στο επικλινές δάπεδο προβάλλονται συνεχώς 3D animation video με όλα τα πλάσματα που ζουν στο νερό και ο θεατής απολαμβάνει σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του έργου τα σχέδια, τα χρώματα και τα παιχνιδίσματα της οθόνης. Τέλος, το έργο απογειώνουν οι εξαίσιες μουσικές που έγραψε ο Σταύρος Τσουμάνης. Αυτή η εικαστική διάσταση της παράστασης απαλύνει το βάρος της υπόθεσης, προσδίδει έμπνευση και ομορφιά και κορυφώνει το συναίσθημα του θεατή, αν και ως ένα βαθμό μετατοπίζει την προσοχή και  το βλέμμα μας  από την υπόθεση και τα μηνύματα στην εικόνα και την τέχνη.

Το σκηνικό είναι λιτό αλλά ευφάνταστο και το στήνει ο ίδιος ο πρωταγωνιστής πάνω στη σκηνή δημιουργώντας τη βάρκα που θα τον οδηγήσει στη μεγάλη περιπέτεια.

 Ο Τάσος Νούσιας ερμηνεύει καταπληκτικά τον γέρο ψαρά σε ένα ρόλο που φαίνεται να έχει αγαπήσει πολύ. Οι αντιδράσεις του, η κίνησή του, οι συσπάσεις του  προσώπου του, μεταδίδουν στους θεατές τις διακυμάνσεις και την πολύπλοκη ψυχολογική  κατάσταση του ψαρά . Στο τέλος ο ηθοποιός είναι πλέον κάθιδρος μετά από μία υπερπροσπάθεια που σίγουρα θα την εκτιμήσει το κοινό. Στο ρολό του Μανολίνο ο νεαρός Βασίλης Μηλιώνης είναι και αυτός πολύ καλός, ενώ την θάλασσα ερμηνεύει η  Φαίδρα Σούτου με τη φωνή της Evelyn Assouad.

Πηγαίνοντας να δω το έργο αυτό, αφού είχα διαβάσει και το βιβλίο, ανέμενα σίγουρα κάτι πιο αφηγηματικό, πιο βαρύ και σίγουρα πιο κουραστικό. Όμως, η σκηνοθέτης που φαίνεται πως και αυτή αγαπά πολύ το έργο γι αυτό σίγουρα και το επέλεξε καταφέρνει με την έμπνευση της αφενός  να μεταδώσει τα μηνύματα και την υπόθεση χωρίς να κουράσει, αφετέρου να αποδώσει για όμορφη παράσταση, ένα χάδι στην όραση και στην ακοή. Με  λίγα λόγια «Η ΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΙ Ο ΓΕΡΟΣ» είναι μία παράσταση που αξίζει να δείτε!

 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:

Ιδέα, Διασκευή, Δραματουργία: Μαρλέν Καμίνκσι
Μετάφραση διασκευής, βοηθός δραματουργίας: Νατάσα Πετροπούλου

Σκηνοθεσία: Μαρλέν Καμίνκσι

Σχεδιασμός 3d Animation / Video mapping: Γιάννης Ντουσιόπουλος
Μουσική: Σταύρος Τσουμάνης
Φωτιστικός σχεδιασμός: Αλίκη Δανέζη Knutsen
Σκηνογραφία-Ενδυματολογία: Αγγελίνα Παπαχατζάκη, Μαρλέν Καμίνκσι
Βοηθός Σκηνοθέτη: Νατάσα Πετροπούλου
Κατασκευή Μαριονέτας: Μυρτώ Κοσμοπούλου
Trailer: Αλέξης Φάλαντας
Φωτογραφίες promotion: Φανή Μαρία Χατζή
Γραφιστική επιμέλεια: Μαύρα Γίδια
Οργάνωση Παραγωγής: Ευθύμης Χρήστου
Οργάνωση περιοδείας:
THEATER ART COMPANY EE-Σάκης & Φώτης Μανάφης

Παραγωγή: Θεατρικές Παραγωγές Δημήτρης Φωτόπουλος ΙΚΕ

Διανομή

Σαντιάγο: Τάσος Νούσιας
Μανολίνο: Βασίλης Μηλιώνης
Θάλασσα: Φαίδρα Σούτου

Ακούγεται η φωνή της Evelyn Assouad