Βαλκάνιοι και μοναδικοί «Romeo + Ιουλιέτα »

Κριτική της Βικτωρίας Ιωσηφίδου

Μια έξοχη προσέγγιση του αριστουργήματος του Σαίξπηρ Ρωμαίος και Ιουλιέτα πετυχαίνει ο πολυπράγμων Λευτέρης Γιοβανίδης, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός σύμβουλος του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, αναπαριστώντας τον έρωτα ενός Κροάτη Ρωμαίο και μιας Ελληνίδας Ιουλιέτας και εστιάζοντας στην αδυναμία του ανθρώπινου γένους να απαλλαγεί επιτέλους από το προπατορικό αμάρτημα και να ευτυχήσει. Μια ξεχωριστή παραγωγή, συμπαραγωγή του εθνικού θεάτρου της  Κροατίας με το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης.

Για άλλη μια φορά λοιπόν οι δυο ήρωες αδυνατούν να αποφύγουν τη βαριά κληρονομιά και πέφτουν θύματα της διαμάχης  των οικείων τους,  που σε μια μεταφορά στο σήμερα είναι  Έλληνες και Κροάτες που κατοικούν στην ίδια γειτονιά. Και  θα ήταν εμφανέστερη η σημασιολογία του έργου αν  μιλούσαμε για Σέρβους και Κροάτες ή με αναφορά σε κάποιαν από τις δεκάδες εμφύλιες διαμάχες που ταλαιπώρησαν και εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τη βαλκανική και τόσα άλλα μέρη του κόσμου.

Ο Λευτέρης Γιοβανίδης  αντιμετωπίζει το μεγαλειώδες έργο του Σαίξπηρ με πραγματική έμπνευση, παρωδώντας και φέρνοντας στα άκρα τις συμπεριφορές των δυο λαών. Αλλοπρόσαλλα κοστούμια, σεξουαλικά υπονοούμενα, αχαλίνωτα γλέντια, ανήθικες περιπτύξεις και διακωμώδηση των τραγικών στιγμών στήνουν στον τοίχο το «κακό» και τον παραλογισμό που συνιστούν οι διαμάχες, αντιπαλότητες, έριδες, συρράξεις, πόλεμοι, ενώ ήδη από την έντονη αυτή αναπαράσταση φαίνεται πως ο σκηνοθέτης κερδίζει το στοίχημα. Απαραίτητο συμπλήρωμα, μοναδικοί ήχοι από χάλκινα, προκαλούν και συντηρούν την ένταση.

Ανάμεσα στα δυο στρατόπεδα πάντα ένας τοίχος, φράχτης, σύνορο, στιβαρό διαχωριστικό, που συνεχώς μετακινείται, αλλά όμως παραμένει διατηρώντας τις αποστάσεις. Μόνο την ώρα της συνεύρεσης των δύο ερωτευμένων θα μετατραπεί σε νυφικό κρεβάτι, για να χωρίσει στην συνέχεια αποτελώντας πια ένα κατακερματισμένο τείχος.

Μέσα σε αυτόν το βούρκο ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα, δυο απόλυτα εξευγενισμένες μορφές, άδολες, φωτεινές, που αναπαριστούν αναμφίβολα το «καλό», ξεχωρίζουν προσπαθώντας να φέρουν τη συμφιλίωση και να μεταφέρουν το ατομικό στο συλλογικό, την αγάπη τους και την προσωπική ευτυχία σε ειρήνευση και συμφωνία ανάμεσα στους δύο λαούς. Δε θα το πετύχουν. Όταν οι «κόκκινες βόμβες» θα ανοίξουν τον κύκλο του αίματος, αυτός θα είναι δύσκολο πλέον να κλείσει και το ανθρώπινο γένος θα υποταχθεί για άλλη μια φορά στην προδιαγεγραμμένη μοίρα του.

Οι νεαροί Κροάτες ηθοποιοί που προφανώς έζησαν τον πόλεμο φαίνεται να ζητούν καθώς εκφράζονται μέσα από το έργο αυτό να μην επαναληφθούν ποτέ όλα αυτά τα τόσο τραγικά, να ζητούν μια λύση, ώστε να μην πάψει ποτέ ξανά η χαρά, και αυτός είναι ένας λόγος για να συμμετέχουν σε μια τέτοια παράσταση. Το έργο ερμηνεύεται σε τρεις γλώσσες. Οι Έλληνες μιλούν ελληνικά, οι Κροάτες κροατικά, ενώ μεταξύ τους μιλούν στα αγγλικά, σε αυθεντικά αποσπάσματα από τον Σαιξπηρικό λόγο και σε απόλυτα ελληνική ή κροατική προφορά, ενισχύοντας την αληθοφάνεια της παράστασης. Το έργο υποστηρίζεται από υπότιτλους.

Η μετάφραση του έμπειρου ποιητή και μελετητή Γιώργου Μπλάνα φαίνεται πως αποβάλλει οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί κούφια ποιητικό και μας παραδίδει έναν λόγο εντελώς παραστατικό, που διατηρεί όλο το βάθος, την καυστική ειρωνεία και την ποιότητα και που με έναν μαγικό τρόπο φαντάζει λιγότερο αγγλικός και περισσότερο βαλκάνιος.

Αποκάλυψη οι ερμηνείες των νεαρών ηθοποιών , ιδιαίτερα της εξαιρετικά ταλαντούχας Ηλέκτρας Φραγκιαδάκη στο ρόλο της Ιουλιέτας, που μας αφήνει άφωνους με την  αφοσίωση και ωριμότητα της και μπορεί να γράψει ιστορία στο ελληνικό θέατρο. Μαζί της ο Petar Cvrin στο ρόλο του Ρωμαίου δένει ιδανικά καθώς οι δύο τους καταφέρνουν να αποτυπώσουν την απόλυτη αγνότητα και την άδολη αγάπη, το πραγματικό καλό που αγωνίζεται να επικρατήσει φέρνοντας την ευτυχία και τη λύτρωση στην ανθρωπότητα. Η  γνωστή πρωταγωνίστρια Χρύσα Ρώπα δίνει το στίγμα της και είναι απολαυστική στα κωμικά σημεία του ρόλου, ενώ ο Τάκης Μόσχος ερμηνεύει  με   στιβαρότητα τον πατέρα Λαυρέντιο και είναι άψογος. Ξεχωρίσαμε ακόμη την Πηνελόπη Μαρκοπούλου στο ρόλο της Λαίδης Καπουλέτου.

Και μετά από αυτήν την τόσο άρτια σκηνοθετική σύλληψη, σκεφτόμαστε, μακάρι να μπορούσε αυτή εδώ η αγάπη, η μοναδική, η φωτεινή, η ευγενική έστω για μια φορά  να επικρατήσει, να  μην έπινε ο Ρωμαίος το φαρμάκι και το ζευγάρι να βρισκόταν τελικά αγκαλιασμένο να ζει τον έρωτά του. Δεν δικαιούται λοιπόν μια στάλα εξέλιξη το ανθρώπινο γένος μετά από τόσες χιλιάδες χρόνια; Θα φωτιστεί επιτέλους αυτός ο κόσμος και πώς αν δεν ξεκινήσει να αχνοφέγγει μέσα από τις μονάδες του;

Φεύγοντας, μετά το τέλος της παράστασης, συναντήσαμε τους ηθοποιούς Έλληνες και Κροάτες να συζητούν και να αποχαιρετούν εγκάρδια ο ένας τον άλλο στα αγγλικά. Αν ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα δεν κατάφεραν μέσα στο έργο να φέρουν τη συμφιλίωση, αν δεν επικράτησε τελικά εκεί η αγάπη και το καλό, το αισιόδοξο μήνυμα ήρθε τουλάχιστον στην αληθινή ζωή, μήνυμα μιας χειροπιαστής, πραγματικής ελληνο-κροατικής φιλίας.

Συντελεστές

Μετάφραση ελληνικά: Γιώργος Μπλάνας

Μετάφραση κροατικά: Nick Jeftic

Σκηνοθεσία:  Λευτέρης Γιοβανίδης

Σκηνικά – Κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης

Επιμέλεια κίνησης: Ζωή Χατζηαντωνίου

Μουσική: Παναγιώτης Δημόπουλος

Φωτισμοί: Νίκος Σωτηρόπουλος

Μουσική επιμέλεια: Ασημάκης Κοντογιάννης

Σκηνική πάλη: Κρις Ραντάνωφ

Βοηθός σκηνοθέτη: Ρία Δεληογλάννη

Παραμάνα: Χρύσα Ρώπα

Ρωμαίος:  Petar Cvirn

Ιουλιέτα: Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη

Πατέρας Λαυρέντιος: Τάκης Μόσχος

Καπουλέτος: Παναγιώτης Κλίνης

Λαίδη Καπουλέτου: Πηνελόπη Μαρκοπούλου

Μερκούτιο: Dominik Bajo

Μπενβόλιο: Deni Sankovic

Τυβάλδος: Ευθύμης Χαλκίδης

Πάρης: Πέτρος Σκαρμέας

Σαμψών/Υπηρέτης: Δημήτρης Συνδουκάς